13 (nùmer)

C'l artìcol chè 'l è scrit in Carpśàn

(S 't î drē a serchèr minga al nùmer 13, mo invéci 'l an 13 edla nostra éra, 't ê da 'ndèr chè)

Al 13 (trèdeś, tredici in itagliàṅ, tredecim in latèin) 'l è al nùmer naturêl ( $\mathbb {N}$ ) ch'a seguìs al 12 (dòdeś) e 'l vin prìma dal 14 (quatòrdeś). In dla numerasiòun di romàṅ antìg 'l era scrìt XIII. In dla numerasiòun ordinèla al tóś al tredicéśim post.

Proprietê matemàtichi

'L è 'n nùmer despèra.
Al 13 'l è 'l 6^st di nùmer prim, gnènd dòp edl 11 e prìma dal 17:^[1]
2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19, 23, 29, 31, 37, 41, 43, 47, 53, 59, 61, 67, 71, 73, 79, 83 ...^[2]
Acsè cum'a gh'sucéd a tùt i nùmer prim, anc al 13 'l è 'n nùmer difetìv:^[3]
1, 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9, 10, 11, 13, 14, 15, 16, 17, 19, 21, 22, 23, 25, 26, 27, 29, 31, 32 ...^[4]

Al 13 vist damànd un nùmer quadrê sentrê.

Al 13 vist damànd un nùmer dodecagonèl sentrê.

Al 13 vist damànd un nùmer tridecagonèl.

Un disègn in sim'a la sequèinsa ed Fibonacci, indû 'l quadrê dal 13 al gh'tōś na pèrt.

Al tridecàgon regolèr.

'L è la sòma ed du quadrê, ùn drē cl èter: $2^{2}+3^{2}=13$

e cla proprietê chè l'al fà dvintèr un nùmer quadrê sentrê, al 3^rs edla séri di quadrê sentrê:
1, 5, 13, 25, 41, 61, 85, 113, 145, 181, 221, 265, 313, 365, 421, 481, 545, 613, 685, 761 ...^[5]

- al 3^rs edla sequèinsa di nùmer sòma ed 2 nùmer quèder diferèint tra 'd lōr e minga 0:^[6]
  5, 10, 13, 17, 20, 25, 26, 29, 34, 37, 40, 41, 45, 50, 52, 53, 58, 61, 65, 68, 73, 74, 80 ...^[7]^[8]^[9]
  che difàt: $13=2^{2}+3^{2}$
'L è 'l 2^nd di nùmer dodecagonèl sentrê, gnend dop edl 1 e prìma dal 37:^[10]
1, 13, 37, 73, 121, 181, 253, 337, 433, 541, 661, 793, 937, 1093, 1261, 1441 ...^[11]
'L è 'l 2^nd di nùmer tridecagonèl, gnend dop edl 1 e prìma dal 36:^[12]
1, 13, 36, 70, 115, 171, 238, 316, 405, 505, 616, 738, 871, 1015, 1170 ...^[13]
'L è 'l 2^nd edla séri di nùmer piramidèl dodecagonèl, gnend dop edl 1 e prìma dal 46:^[14]
1, 13, 46, 110, 215, 371, 588, 876, 1245, 1705, 2266, 2938, 3731, 4655, 5720, 6936 ...^[15]
'L è 'l 7^im edla sucesiòun ed Fibonacci, gnend dop edl 8 e prìma dal 21:^[16]
1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144, 233, 377, 610, 987, 1597, 2584 ...^[17]
Al fà pert edla séri di nùmer idònev:
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13, 15, 16, 18, 21, 22, 24, 25, 28, 30, 33, 37, 40, 42, 45, 48, 57, 58,
60, 70, 72, 78, 85, 88, 93, 102, 105, 112, 120, 130, 133, 165, 168, 177, 190, 210, 232, 240, 253,
273, 280, 312, 330, 345, 357, 385, 408, 462, 520, 760, 840, 1320, 1365 e 1848.^[18]

Al nùmer 13 in dla Giometrìa

Al polìgon ch'al gh'à trèdeś cô in dal só perìmeter 'l è al tridecàgon.
I poliéder ch'i gh'àn trèdeś fàci in dal só estèren i ìn i prìśma endecagonèl e 'l piràmid cun la bêś dodecagonèla, sìa regolèr che mìnga.

Al nùmer 13 in dla Chìmica

Superstisiòun

A gh'è dla gint, anca in di Paéś diferèint da 'l noster, ch'i n'vólen mìa sintìr descòrer dal nùmer 13, perchè i pèinsen ch'al porta sfurtùna, e dòunca i fan de tùt per schivśèrel. Soquànti cultùri diferèinti, invéci, cóme quèla dal Tibet e cinéśa, i 'l caten fortunê.

I ptòun ed 'n asensōr indû a gh'chèla 'l tredicéśim piàn.
Al nùmer civìc ed na cà ch'al ne scriv pròpia mìa al nùmer 13.

Vóś lighèdi

Referèinsi

↑ (EN) 'N elèinc dimòndi gròs di nùmer prim in dal sit edl’OEIS.
↑ (EN) Sequèinsa OEIS A000040 di nùmer prim in dla réda.
↑ (EN) 'N elèinc dimòndi gròs di nùmer difetìv in dal sit edl’OEIS.
↑ (EN) Sequèinsa OEIS A005100 di nùmer difetìv in dal web.
↑ (EN) Sequèinsa OEIS A001844 di nùmer quadrê sentrê in dla réda.
↑ (EN) 'N elèinc dimòndi gros di nùmer sòma ed 2 nùmer quèder diferèint tra 'd lōr e minga 0 in dal sit edl’OEIS.
↑ (EN) Sequèinsa OEIS A004431 di nùmer sòma ed 2 nùmer quèder diferèint tra 'd lōr e minga 0.
↑ (EN) Sequèinsa OEIS A000404 di nùmer sòma ed 2 nùmer quadrê diferèint da 'l 0.
↑ (EN) Sequèinsa OEIS A001481 di nùmer sòma ed 2 quadrê.
↑ (EN) 'N elèinc dimòndi gros di nùmer dodecagonèl sentrê in dal sit edl’OEIS.
↑ (EN) Sequèinsa OEIS A003154 di nùmer dodecagonèl sentrê in dla réda.
↑ (EN) 'N elèinc dimòndi gròs di nùmer tridecagonèl mis tut in fila ùn drē cl èter in dal sit edl’OEIS.
↑ (EN) Sequèinsa OEIS A051865 di nùmer tridecagonèl in dal web.
↑ (EN) 'N elèinc dimòndi gros di nùmer piramidèl dodecagonèl in dal sit edl’OEIS.
↑ (EN) Sequèinsa OEIS A007587 di nùmer piramidèl dodecagonèl in dla réda.
↑ (EN) 'N elèinc dimòndi gròs di nùmer dla sucesiòun ed Fibonacci in dal sit edl’OEIS.
↑ (EN) Sequèinsa OEIS A000045 edla sucesiòun ed Fibonacci in dal web.
↑ (EN) Sequèinsa OEIS A000926 di nùmer idònev in dla réda.

Èter progèt

Wikimedia Commons contiene file multimediali su 13 (nùmer)
Wikizionario contiene la voce di dizionario «13 (nùmer)»

Colegamèint estèren

(IT) La vóś in sìm'a 'l vocabolàri Treccani.
(IT) D'indû a deśvìn al só nòm in sìm'a etimo.it.
(EN) La sequèinsa OEIS A000040 di nùmer prim in dla réda.
(EN) I nùmer difetìv elenchê da l’OEIS in dal web.
(EN) I nùmer difetìv in dal sit Prime Glossary.
(EN) I nùmer difetìv in dal sit MathWorld.
(EN) I nùmer difetìv in dal sit PlanetMath.
(EN) La sequèinsa OEIS A000926 di nùmer idònev in dla réda.
(EN) La sèri di nùmer idònev in dal sit MathWorld.
(EN) La sequèinsa A001844 di nùmer quadrê sentrê edl’OEIS in dla réda.
(EN) Al nùmer quadrê sentrê spieghê in dal sit mathworld.com.
(EN) La sequèinsa OEIS A003154 di nùmer dodecagonèl sentrê in dla réda.
(EN) La sequèinsa OEIS A051865 di nùmer tridecagonèl in dal web.
(EN) La sequèinsa OEIS A007587 di nùmer piramidèl dodecagonèl in dla réda.
(EN) La sequèinsa OEIS A000045 edla sucesiòun ed Fibonacci in dal web.
(EN) Na spiegasiòun di nùmer figurê dl'Elena Deza e 'd Michel Deza in PDF, 2011.

[1] (EN) 'N elèinc dimòndi gròs di nùmer prim in dal sit edl’OEIS.

[2] (EN) Sequèinsa OEIS A000040 di nùmer prim in dla réda.

[3] (EN) 'N elèinc dimòndi gròs di nùmer difetìv in dal sit edl’OEIS.

[4] (EN) Sequèinsa OEIS A005100 di nùmer difetìv in dal web.

[5] (EN) Sequèinsa OEIS A001844 di nùmer quadrê sentrê in dla réda.

[6] (EN) 'N elèinc dimòndi gros di nùmer sòma ed 2 nùmer quèder diferèint tra 'd lōr e minga 0 in dal sit edl’OEIS.

[7] (EN) Sequèinsa OEIS A004431 di nùmer sòma ed 2 nùmer quèder diferèint tra 'd lōr e minga 0.

[8] (EN) Sequèinsa OEIS A000404 di nùmer sòma ed 2 nùmer quadrê diferèint da 'l 0.

[9] (EN) Sequèinsa OEIS A001481 di nùmer sòma ed 2 quadrê.

[10] (EN) 'N elèinc dimòndi gros di nùmer dodecagonèl sentrê in dal sit edl’OEIS.

[11] (EN) Sequèinsa OEIS A003154 di nùmer dodecagonèl sentrê in dla réda.

[12] (EN) 'N elèinc dimòndi gròs di nùmer tridecagonèl mis tut in fila ùn drē cl èter in dal sit edl’OEIS.

[13] (EN) Sequèinsa OEIS A051865 di nùmer tridecagonèl in dal web.

[14] (EN) 'N elèinc dimòndi gros di nùmer piramidèl dodecagonèl in dal sit edl’OEIS.

[15] (EN) Sequèinsa OEIS A007587 di nùmer piramidèl dodecagonèl in dla réda.

[16] (EN) 'N elèinc dimòndi gròs di nùmer dla sucesiòun ed Fibonacci in dal sit edl’OEIS.

[17] (EN) Sequèinsa OEIS A000045 edla sucesiòun ed Fibonacci in dal web.

[18] (EN) Sequèinsa OEIS A000926 di nùmer idònev in dla réda.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]