15 (nùmer)

C'l artìcol chè 'l è scrit in Carpśàn

Un śughlèin da mèter in órdin i só pcunsèin tut in fila, quand a i catìsen śò 'd post.

(S 't î drē a serchèr minga al nùmer 15, mo invéci 'l an 15 edla nostra éra, 't ê da 'ndèr chè)

Al 15 (quìndeś, quindici in itagliàṅ, quindecim in latèin) 'l è al nùmer naturèl ( $\mathbb {N}$ ) ch'al seguìs al 14 (quatòrdeś) e 'l vin prìma dal 16 (sèdeś). In dla numerasiòun di romàṅ antìg 'l era scrìt XV. In dla numerasiòun ordinèla al tóś al quindicéśim post.

Proprietê matemàtichi

Al 15 'l è 'n nùmer cumpòst, send la moltìplica dal 3 col 5:

Fatoriśasiòun: $15=3\cdot 5$
'L è 'l quint di nùmer triangolèr, che difàt al fà pert edla sequèinsa OEIS ch'la i grùpa tut in fila:
1, 3, 6, 10, 15, 21, 28, 36, 45, 55, 66, 78, 91, 105, 120, 136, 153, 171, 190, 210, 231...^[1]
Al fà pert edla séri di nùmer idònev:
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13, 15, 16, 18, 21, 22, 24, 25, 28, 30, 33, 37, 40, 42, 45, 48, 57, 58, 60, 70, 72, 78, 85, 88, 93, 102, 105, 112, 120, 130, 133, 165, 168, 177, 190, 210, 232, 240, 253, 273, 280, 312, 330, 345, 357, 385, 408, 462, 520, 760, 840, 1320, 1365 e 1848.^[2]

Al pentadecàgon regolèr.

Al polìgon ch'al gh'à quìndeś cô in dal só perìmeter 'l è al pentadecàgon.
I poliéder ch'i gh'àn quìndeś fàci in dal só estèren i ìn i prìśma tridecagonèl e 'l piràmid cun la bêś tetradecagonèla, sìa regolèr che minga.