15 (nùmer)

C'l artìcol chè 'l è scrit in Carpśàn

Un śughlèin da mèter in órdin i só pcunsèin tut in fila, quand a i catìsen śò 'd post.

(S 't î drē a serchèr minga al nùmer 15, mo invéci 'l an 15 edla nostra éra, 't ê da 'ndèr chè)

Al 15 (quìndeś, quindici in itagliàṅ, quindecim in latèin) 'l è al nùmer naturèl ( $\mathbb {N}$ ) ch'al seguìs al 14 (quatòrdeś) e 'l vin prìma dal 16 (sèdeś). In dla numerasiòun di romàṅ antìg 'l era scrìt XV. In dla numerasiòun ordinèla al tóś al quindicéśim post.

Proprietê matemàtichi

Al 15 vist damànd un nùmer triangolèr.

Al 15 'l è 'n nùmer cumpòst, send la moltìplica dal 3 col 5:
Fatoriśasiòun: $15=3\cdot 5$
'L è 'l 5^nt edla sequèinsa di nùmer triangolèr, gnend dop dal 10 e prìma dal 21:
1, 3, 6, 10, 15, 21, 28, 36, 45, 55, 66, 78, 91, 105, 120, 136, 153, 171, 190, 210, 231...^[1]
'L è 'l 2 ^nd edla séri di nùmer tetradecagonèl sentrê, gnend dop edl 1 e prìma dal 43:^[2]
1, 15, 43, 85, 141, 211, 295, 393, 505, 631, 771, 925, 1093, 1275, 1471, 1681, 1905, 2143 ...^[3]
'L è 'l 2^nd edla sequèinsa di nùmer pentadecagonèl, gnend dop edl 1 e prìma dal 42:^[4]
1, 15, 42, 82, 135, 201, 280, 372, 477, 595, 726, 870, 1027, 1197, 1380, 1576, 1785, 2007 ...^[5]
Al fà pert edla séri di nùmer idònev:
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13, 15, 16, 18, 21, 22, 24, 25, 28, 30, 33, 37, 40, 42, 45, 48, 57, 58, 60, 70, 72, 78, 85, 88, 93, 102, 105, 112, 120, 130, 133, 165, 168, 177, 190, 210, 232, 240, 253, 273, 280, 312, 330, 345, 357, 385, 408, 462, 520, 760, 840, 1320, 1365 e 1848.^[6]

Al pentadecàgon regolèr.

Al polìgon ch'al gh'à quìndeś cô in dal só perìmeter 'l è al pentadecàgon.
I poliéder ch'i gh'àn quìndeś fàci in dal só estèren i ìn i prìśma tridecagonèl e 'l piràmid cun la bêś tetradecagonèla, sìa regolèr che minga.