Metallica
C'l artìcul chè 'l è scrit in Miranduléś |
I califurniàṅ Metallica (a s lèś /məˈtælɨkə/ in ingléś) i èṅ un grup speed/thrash metal americàṅ, mis insém a Los Angeles in dal 1981. I lór prim lavór, cun di pès dimóndi śvélt e rabî e pîṅ ad tecnicìśum, i i à purtâ ad èsar òṅ di espunènt più impurtànt dal trash metal insém a Slayer, Megadeth ed Anthrax.
In dal cōrs di an, i aṅ vins nóṿ Grammy Awards e sinc di sò àlbum i s èṅ piasâ al prim pòst dla casìfica Billboard 200 al prim cólp. Cun da piò ad 100 migliòṅ ad disc vindû (60 migliòṅ in di Stat Unî), i Metallica i èṅ cunsiderâ òṅ di grup più impurtànt dla stòria d'l heavy metal e dal rock dal dè 'd incō.
Biugrafìa
Gl'Inisi (1981-1983)
Al grup al s è furmâ al 28 'd Utóbar dal 1981 par mèrit dal cantànt e chitarìsta James Hetfield e dal baterìsta danéś Lars Ulrich.
In di prim méś dal 1982 i Metallica i regìstran la lór prima cansòṅ, Hit the Lights, misa in dla racòlta Metal Massacre par vulér ad Lars, e pò i tóśan in dal grup Dave Mustaine cuma chitàra sulìsta. In Luj i regìstran al demo No Life 'Til Leather. Al pas sucesìṿ 'l è quél ad tór al basìsta Cliff Burton in di rang e ad spatinàr a San Francisco.
I prim àlbum (1983-1986)
In dal 1983 i quàtar i vànan a Rochester, New York, par tacàr a registràr al prim disc par la Megaforce Records ma Dave Mustaine al và via subìt par fundàr i Megadeth e al vèṅ rimpiasâ par Kirk Hammett, ex mémbar di Exodus. 'L àlbum al gh'iva da ciamàr-as Metal up your ass ma pò 'l à tòlt al nóm definitìṿ ad Kill 'Em All (Masâ-i tut). Al disc 'l è anc incō òṅ di più impurtànt dal thrash metal, cun di braṅ stòric cuma Hit the lights, The four horsemen, Jump in the fire, Whiplash e Seek & destroy. In pòc tèmp al vénd 5 migliòṅ ad còpi.
In dal 1984 a vèṅ fóra al sécond àlbum Ride the Lightning (Cavàlca la silta), rigistrâ a Cupenàghen insém al prudutór Flemming Rasmussen dla Elektra Records. In cunfrònt a Kill 'em all, quést chè 'l è un disc più misć, cun di sòṅ melòdic in dal braṅ Fade to black, o di asói enérgic ad Kirk cuma in Trapped under ice, Creeping death o Fight fire with fire. Anc i tèst i èṅ più curâ, quél ad For whom the bell tolls al s è ispirâ al sermòṅ ad John Donne (Par chi sòna la campàna). Ride the Lightning 'l à vindû 8 migliòṅ ad copì a 'l incirca.
La mòrt ad Cliff Burton (1986-1987)
In dal 1986 i Metallica i aṅ fat 'l àlbum che dimóndi gint la pénsa ch'al sia al mijór ad tut: Master of Puppets (Al buratinàr), prudót anc quést par Flemming Rasmussen e pîṅ ad cansòṅ dimóndi lunghi (Master of puppets, Disposable heroes e Orion i dùran da piò 'd òt minùt). Dū dal sò canti i aṅ abû un sèrt sucès a la ràddio: la title track e Welcome Home (Sanitarium).
Al disc al s è piasâ a 'l vintnuvéśum pòst dla clasìfica americàna e 'l à vindû dódas migliòṅ ad còpi. Al tour prumusiunàł 'l à vdû al grup sunàr insém a Ozzy Osbourne.
Al 27 ad Setémbar dal 1986, durànt al tour europeo in Śvèsia, a sucéd na diśgràsia a Ljungby: al pulmèṅ di Metallica al ślìcia su na strada giasàda e al s arbàlta śò. In d'l incidènt, Cliff Burton al finìs fóra di finestrèṅ e al mōr schisâ.
'L è un brut cólp p'r al grup: i Metallica i pènsan anc ad lasàr-as ma la famìja ad Cliff l'è la prima a sustgnìr-i e a dar-ag al curàǵ p'r andàr avànti.
Dimóndi i èṅ i grup ch'i aṅ dedicâ dal cansòṅ a 'l basìsta acsè dasfurtunâ: gl'Anthrax, par dir-'n una, i aṅ fat Among the living mént'r i Megadeth i aṅ cantâ in sò unōr In my darkest hour (da 'l àlbum So Far, So Good... So What!?).
...And Justice for All (1987-1991)
Al 28 'd Utóbar dal 1986 a vèṅ sarnî Jason Newsted par rimpiasàr Cliff. Cun al nóṿ basìsta, i Metallica i tàcan al Damaged Inc tour e i pùblican 'n EP (Garage Days Re-Revisited) ad cover ad grup metal e hardcore punk cuma Misfits e Diamond Head.
In dal 1988 al quartét califurniàṅ al fà gnir fóra al disc ...And Justice for All (...E giustìsia par tut). Al disc 'l è cunsiderâ, anc al dè 'd incō, al lavór più tècnic dal grup e 'l à vindû 14 migliòṅ ad còpi, anc p'r al mèrit dal Damaged Justice tour, òṅ di lór più bèi.
Da c'l àlbum chè 'l è stâ tòlt al prim sìngul di Metallica, One, un braṅ ispirâ al rumànś pacifìsta E Johnny al tulò al sćiòp ad Dalton Trumbo, un scritór ch'l iva subî 'l ostracìśum dal sò paéś e 'l éra stâ mis in parśòṅ in dal dòp guèra p'r ùndas méś parchè i pensàvan ch'al fus un cumunìsta. In dal vìddeo dla canta, a s véd di braṅ dal film umònim. Al tèst ad One al dascór 'd un suldâ ch'l iva pardû i bras e al gambi in dla secónda guèra mundiàla e 'l éra custrét a vìvar, sórd e òrub, su 'n lèt a 'l uśdàr.
'L àlbum al gh'à anc un braṅ dedicâ a Cliff, To Live Is To Die, 'l ùltim cumpóst da lò. Da nutàr anc Blackened (ch'la dascór dla mòrt) e Harvester of sorrow.
I prim an Nuànta (1991-1995)
In dal 1991 i Metallica i aṅ dat vita a un nóṿ àlbum, 'l umònim Metallica, prudót par Bob Rock, ch'l iva laurâ anc cun Mötley Crüe, Bon Jovi e Cher.
Al disc 'l è schisâ subìt al prim pòst dla clasìfica Billboard e 'l è cgnusû anc cuma black album (àlbum négar) par via dal culór dla cupertìna.
Metallica 'l è stâ al lór più grand sucès cumerciàl ad tut i tèmp (38 migliòṅ ad còpi vindùdi) anc par via di sìngui Enter Sandman, Sad but true, Wherever I may roam e Nothing else matters.
A difarénsa dal disc precedènt, quést chè al gh'à dal parti ad bas dimóndi marcàdi, al chè al vōl dir ch'al cuntibùt ad Jason Newsted 'l è stâ bòṅ, anc par la crìtica. Anc se soquànt fans dal grup i n è minga stâ dimóndi cuntènt dal fat ch'a gh fus méno thrash da prima, al grup 'l à tucâ un sucès mai vist.
In dal 1992 i aṅ cantâ al Freddie Mercury Tribute a Wembley par ricurdàr al cantànt di Queen mòrt 'd AIDS Freddy Mercury insém a Robert Plant di Led Zeppelin, Elton John, David Bowie, Roger Daltrey di Who, George Michael, Zucchero, Liza Minnelli, Tony Iommi di Black Sabbath e i Guns N' Roses.
Fra Luj e Utóbar dal 1992, i Metallica i van in tour in di Stat Unî insém a i Guns N' Roses p'r al GNR-Metallica Stadium Tour. Durànt na data in Cànada a Montreal, mèntar 'l è drē a cantàr Fade to black, Hetfield al patìs n'espluśiòṅ a i bras e in dal grugn par via ad 'n efèt speciàl andâ mal. Al cantànt 'l è custrét a lasàr lè ad sunàr p'r un pōc, al canta e basta e al s fà rimpiasàr par soquànti dati par John Marshall di Metal Church.
'L an dòp i tàcan al Nowhere Else To Roam Tour e al 22 ad Śugn i èṅ a Turèṅ. In Nuvémbar a vèṅ fóra al prim disc live, Live Shit: Binge & Purge, un bèl disc ma ch'al custàva tròp.
Load and Reload (1996-1997)
In dal 1996 'l è la vòlta ad Load, un disc un pôc difarènt da chi àtar, cun di sòṅ ch'i s davśìnan a 'l hard rock e un lógo nóṿ ad paca. Anc 'l aspèt di Metallica al càmbia: i n pàran piò di metalâr ma piutòst di bui, cun di cavî curt, di tatuàǵ e di vistî da strada.
I tèst, scrit da Hetfield, i tràtan di argumènt persunài. Until it Sleeps, al prim sìngul, al dascór dla lòta pardùta fra sò màdar e al càncar, mèntar Mama Said al s riferìs al rapôrt minga tant fàcil fra lì lór du. Tut quést 'l è al ségn 'd un aluntanamènt da i téma impgnâ di àt'r àlbum. King nothing e Hero of the day i èṅ i àtar sìngui.
Al ritràt in cupertìna al s ciàma Semen and Blood III. 'L è stâ fat in dal 1990 da Andres Serrano, un futógraf americàṅ famóś p'r i sò lavór dimóndi discùs (cuma Piss Christ, na foto in du 'l à mis na crōś in dla sò pisa). In dal disc a s véd un lìqud misć furmâ da sangṿ ad bóv e dla sò śbòra misi insém in mèś a du fój ad plexiglas.
In prinsìpi Load 'l ira stâ pinsâ p'r èsar un disc dòpi ma pò al prudutór Bob Rock e i Mettalica i aṅ cambiâ idéa, sarnénd ad far gnir fóra 'l an dòp 'n àt'r àlbum: Reload. Dal punt ad vista artìstic, al disc 'l è dimóndi cumpàgn a c'l àtar, cun i sìngui The memory remains, Fuel e The unforgiven II.
Anc 'sta vòlta la cupertìna l'è 'd Andres Serrano (Piss and Blood) e la fà védar dla pisa misćiàda a sangṿ ad bò, sèmpar in mèś a du fój ad plexiglas.
I Metallica i s tóśan al sò tèmp (1998-2001)
In dal 1998 i quàt'r i faṅ vgnir fóra 'n àlbum dópi ad cover, Garage Inc.. Al prim CD al gh'à dènt'r ùndas braṅ inèdit cun dal canti di Black Sabbath, di Blue Öyster Cult, di Misfits e àt'r incóra e i sìngui Turn the page ad Bob Seger e Whiskey in the jar di Thin Lizzy (ch'l à vins al Grammy cuma Best Hard Rock Performance in dal 2000), tut rigistrâ in dal 1997 e in dal 1998. Al secónd CD al mét insém al sédas cansòṅ ad Garage days re-revisited e di àtar braṅ e b-side. Quéli più impurtànti, parchè sunàdi dimóndi vòlti da 'l viṿ, i èṅ Am I evil? di Diamond Head, Stone cold crazy di Queen e So what dla punk band Anti-Nowhere League.
Dal 7 ad Mars dal 1999 i quàtar i faṅ part dla "Walk Of Fame" ad San Francisco e al sìndic 'd in alóra Willie Brown 'l à dit in manéra uficiàla che cal dè lè 'l éra al "dè di Metallica".
Al 21 e 22 'd Avrìl dal stés an, al grup 'l à fat n'eśibisiòṅ dal viṿ insém a l'urchéstra ad San Francisco, dirèta par Michael Kamen (ch'l iva bèla laurâ sèg a la canta Nothing Else Matters p'r al black àlbum). I vèṅ fati vint-i-òṅ cansòṅ, soquànti nóvi ad paca (No Leaf Clover e Human), atri piscàdi da i àlbum precedènt, cuma Of wolf and man o For whom the bell tolls. A gh'è anc la canta scrita p'r Ennio Morricone, The Ecstasy of Gold. Al cuncèrt 'l è pò gnû fóra in CD e DVD cun al nóm ad S&M (Symphony & Metallica).
In dal 2000 al quartét al vèṅ a savér che la sò canta I Disappear, ch'la gh'iva da gnir fóra in dla culóna sunòra dal film Mission Impossible II, l'éra stàda misa in d'l internet su Napster, un sit ch'al parmitìva ad dascargàr a gratis al cansòṅ in dal computer. Incasâ négar, i Metallica i gh faṅ cauśa e i dmàndan anc ch'i sìan casâ fóra i 335.000 utènt ch'i ivan dascargâ di sò braṅ in cal mèntar. In dal 2001, Metallica e Napster i càtan i s métan 'd acòrd e i la finìsan lè. Soquànt crìtic muśicài i tàcan però a ciàmar Ulrich, LAR$.
In dal 2001 al basìsta Jason Newsted al mòla al grup, uficialmènt par di mutìṿ persunài e ad salùt.
'N àtar brut cólp p'r al grup 'l è dal Luj dal stés an, quand Hetfield 'l è custrét a tacàr un prugràma ad riabilitasiòṅ còntar 'l alculìśum. Par 'n an a 'l incìrca, i Metallica i suspéndan tut i lavór e par cal mutìṿ chè i vaṅ in a risć ad mulàr-as.
I àlbum nóṿ di an Dumìla (2002-2010)
In dal 2002 Hetfield al s rimét e i Metallica i tàcan a lauràr al nóṿ àlbum insém a Bob Rock, ch'al sunàva al bas in cal mèntar, ma prima ch'al disc al gnis fóra, al grup al tōś al rimpiàs ad Newsted, Robert Trujillo ch'l iva laurâ in pasâ cun Ozzy Osbourne, Suicidal Tendencies e Infectious Grooves. St. Anger 'l è in di negòsi in dal Śugn dal 2003. 'L àlbum, più rabî e luntàṅ da quéi di an Nuànta, al vénd da più 'd un migliòṅ ad còpi in di Stat Unî ma al patìs anc dal crìtichi par via dal misàǵ minga tant gnû bèṅ p'r i fans. Quàtar i èṅ i sìngui estràt: St. Anger, Frantic, The unnamed feeling e Some kind of monster.
Dòp pòc méś, al grup al partìs par far di cuncèrt (al Summer Sanitarium Tour) insém a Limp Bizkit, Linkin Park, Mudvayne e Deftones. Sèmpar in dal 2003 i registràṅ na cansòṅ par la compilation in unór di Ramones We're a Happy Family: a s trata ad 53rd & 3rd.
In dal 2004 i faṅ gnir fóra al ducumentàri Some Kind of Monster ch'al dascór di mumènt dla registrasiòṅ dal disc.
Dòp avér rót al cuntràt cun al prudutór Bob Rock par pasàr cun Rick Rubin (famóś p'r i sò lavór cun i Red Hot Chili Peppers), in dal 2006 i tàcan incóra a sunàr dal viṿ. Al 22 ad Luj dal 2008 i èṅ a Bulógna.
Al 12 ad Setémbar dal 2008 a vèṅ fóra finalmènt al nòṅ àlbum in studi ciamâ Death magnetic, cun al prim sìngul estràt The day that never comes. A difarènsa ad St. Anger, Death Magnetic al gh'à na baterìa cun di sòṅ séc e dimóndi asói ad chitàra ad Kirk Hammett e riff ch'i faṅ gnir in a mènt i disc di an Utànta, specialmènt And justice for all. Anc al lógo 'l è turnâ quél da prima: quèl al vurà dir.
'L àlbum 'l à vindû da più ad 5 migliòṅ ad còpi e 'l è al quint di più vindû dal 2008. I àtar sìngui dal disc i èṅ: My apocalypse, Cyanide, The Judas kiss, All nightmare long e Broken, beat & scarred.
Furmasiòṅ
Quéla 'd adès
- James Hetfield - vóś e chitàra rìtmica (1981 - incō)
- Kirk Hammett - chitàra sulìsta (1983 - incō)
- Robert Trujillo - bas (2003 - incō)
- Lars Ulrich - baterìa (1981 - incō)
Ex-cumpunènt
- Lloyd Grant - chitàra sulìsta (1981)
- Ron McGovney - bas (1981/1982)
- Dave Mustaine - chitàra sulìsta (1981/1983)
- Cliff Burton - bas (1982/1986)
- Jason Newsted - bas (1986/2001)
- Bob Rock - bas (2001/2003)
Discugrafìa
Àlbum in studi
- 1983 - Kill 'Em All
- 1984 - Ride the Lightning
- 1986 - Master of Puppets
- 1988 - ...And Justice for All
- 1991 - Metallica
- 1996 - Load
- 1997 - Reload
- 1998 - Garage Inc.
- 2003 - St. Anger
- 2008 - Death Magnetic
- 2011 - Lulu insém a Lou Reed
- 2016 - Hardwired... To Self-Destruct
- 2023 - 72 Seasons
Àlbum da 'l viṿ
- 1993 - Live Shit: Binge & Purge
- 1999 - S&M
Racòlti
- 1998 - Garage Inc.
EP
- 1987 - Garage Days Re-Revisited
- 2004 - Some Kind of Monster
Sìngui
- Whiplash
- Jump in the Fire
- Fade to Black
- Creeping Death
- For Whom the Bell Tolls
- Master of Puppets
- Battery
- Welcome Home (Sanitarium)
- Eye of the Beholder
- Harvester of Sorrow
- ...And Justice for All
- One
- Enter Sandman
- Don't Tread on Me
- The Unforgiven
- Nothing Else Matters
- Wherever I May Roam
- Sad But True
- Until It Sleeps
- Ain't My Bitch
- Hero of the Day
- Mama Said
- King Nothing
- Bleeding Me
- The Memory Remains
- The Unforgiven II
- Fuel
- Better Than You
- Turn the Page
- Whiskey in the Jar
- Die, Die My Darling
- Nothing Else Matters '99
- No Leaf Clover
- I Disappear
- St. Anger
- Frantic
- The Unnamed Feeling
- Some Kind of Monster
- The Day That Never Comes
- My Apocalypse
- Cyanide
- The Judas Kiss
- All Nightmare Long
Videugrafìa
- Cliff 'em All
- 2 of One
- A Year and a Half in the Life of Metallica
- Live Shit: Binge & Purge
- Cunning Stunts
- S&M
- Classic Albums: Metallica - The Black Album
- Some Kind of Monster
- The Videos 1989-2004
I Cuncèrt
- 1983 - Kill'Em All For One Tour
- 1985/1986 - Ride The Lightning Tour
- 1986/1987 - Damage, Inc. Tour
- 1988/1989 - Damaged Justice Tour
- 1991/1993 - Wherever We May Roam Tour
- 1993 - Nowhere Else To Roam Tour
- 1994 - Shit Hits The Sheds Tour
- 1995 - Escape From The Studio '95
- 1996/1997 - Poor Touring Me
- 1998/1999 - Poor Re-Touring Me
- 1999 - Garage Remains The Same Tour
- 2000 - Summer Sanitarium Tour
- 2003 - Summer Sanitarium Tour 2003
- 2003/2004 - Madly in Anger with the World Tour
- 2006 - Escape from the Studio '06
- 2007 - Sick of the Studio '07
- 2008/2010 - World Magnetic Tour