Aśióla

C'l artìcul chè 'l è scrit in Miranduléś

Aśióla
la vrèspa orientalis
Dominì: Eukaryota
Rèign: Animalia
Sòtrèign: Eumetazoa
Ram: Bilateria
Phylum: Arthropoda
Subphylum: Tracheata
Superclâsa: Hexapoda
Clâsa: Insecta
Sòtclâsa: Pterygota
Coorte: Endopterygota
Superórdin: Oligoneoptera
Sesiòn: Aculeata
Órdin: Hymenoptera
Sòtórdin: Apocrita
Famija: Vespidae
Sòtfamija: Vespinae
Gènàr: Vespa, Linnaeus (1758)

L’aśióla, cgnusùda anc cuma vrèspa, l'è 'n grup 'd insèt imenótar dla famìja di vespidae ch'i vìvan dagnóra tut in dal sud-èst aśiàtic e in Giapòṅ (Vespa mandarinia) mo anc in nòrd-àfrica, in d'l uriènt mèdi e in Európa (Vespa crabro dita galavròṅ).

Da 'l inìsi di an Dumìla la spéce Vespa velutina l'è rivàda in Frància, in Piemònt e in Ligùria. In Basitàglia a s pōl catàr anc la Vespa orientalis uriginària dal nòrd-àfrica e d'l uriènt mèdi.

A s trata dna bèstia che, cum anc al béghi, la viṿ insém a di atri in culògni furmàdi da sènt a mila insèt, sóta 'l cmand dna regìna ch'l'è la sōla ch'la fà i óṿ e ch'la taca a far sù al gnal.

Quànd i nàs'n al primi vrèspi, la regìna la gh dà da magnàr dla carna 'd insèt ch'l'à bèla biasâ, esénd na bèstia magna-carna e ch'a gh piàś al sùcar, pò la s mét a far di àt'r óṿ lasànd a che lōr al còmpit ad finìr al vraspàr e 'd diféndar la culògna.

Quànd l’aśióla la s sènt in perìcul, l'è bòna 'd pùnśar c'n al sò bśi ch'al gh'à dèntar dal vlèṅ ch'al fà mâł parchè 'l dasfà la carna e ch'al pōl anc purtàr a la mòrt quànd al bcadi i èṅ dimóndi (in Giapòṅ tut i an i mōran da trénta a quarànta parsòni ad òpra dal vrèspi).

Culegamènt estéran

(IT) La schéda dla vrèspa su 'l sit dla Treccani

Àtar prugèt

Wikimedia Commons contiene file multimediali su Aśióla