Vai al contenuto

Mèrda

Da Wikipedia.

C'l artìcul chè 'l è scrit in Miranduléś Emiliàn

Aldàm ad cavàl
Pét umàṅ in un lìcit
Cagadùri dna mósca
Al sis
Un „Pet waste station“ americàṅ par dascargàr-ag dènt'r i pét dal bèsti
Na scrìta su 'n mùr a Turén in dal 2016

La mèrda (da 'l latìn “Merda”) l'è 'l scart dal magnàr ch'al bèsti e 'l óm i càgan via dòp la digestiòṅ. I èṅ cgnusùdi anc cuma escremènt. I s fórman in dal budèli e i vènan fati andàr fóra p'r al buś dal cûl. Soquànti bèsti i n s fànan minga di prubléma a magnàr-i, cuma i caṅ[1], i cunèṅ[2] o i pìcui ad Koala ch'i màgn'n i pét mój 'd sò màdar. La mèrda la gh'à dènt'r incóra la mità dl'energìa ch'la gh'iva 'l magnàr a 'l inìsi.

La mèrda la gh'à 'n udōr daśgustóś asè ch'al s fórma in dal méntar ch'i àcid e i batēr dal budèli i dàsf'n al magnàr.

In soquànti parti dal mónd 'l aldàm dal bèsti ch'i màgnan l'èrba, cuma i cavài, i bóv o i drumedàri, al vèṅ druâ p'r muciàr sù dal carburànt méntar la mèrda filtràda da 'l canaléti la sarvìs par tiràr-ag via 'l gas metàṅ. In di Stat Unî a gh'è 'n uśdàł in Massachusetts ch'al paga la gint p'r avér la sò caca ch'la sarvìs p'r èsar strapiantàda in chi sugèt ch'i gh'aṅ di prubléma ad culìte ulsróśa[3].

La paròla mèrda la gh'à dimóndi sinònim ch'i s dróan a secónda di caś:

  • pét o caca o stròns (da 'l lungubàrd strunz): l'è 'n blòc ad mèrda “furmàda”, in gènar a fórma 'd salsìsa;
  • caghét o caghéta o cagòt o cagarèla: l'è la mèrda “lìquida”, minga furmàda bèṅ;
  • cagadùra o caganéla: l'è la mèrda fata in série, in gènar da dal bèsti cuma gl'insèt (mósca), al cavri, i sórag o i cunèṅ;
  • aldàm: l'è la mèrda dal bèsti tgnuda dacàt e fata scar cuma cuncìm par la tèra;
  • sis: l'è la mèrda mója dal bèsti, al sûg d'l aldàm, stramnàda in di camp par cuncimàr la tèra;

Cumpuśisiòṅ

La mèrda la mét insém dimóndi cumpunènt difarènt, tacànd da qvéi ch'i n s pōlan minga digerìr cuma la celulóśa e la cheratìna, pasànd pò p'r i scart di àcid gàstrig, da i fusfâ e da 'l cals ch'a gh vansa, dla fēl (ch'la gh dà 'l culōr), da 'l catàr, da 'l cèluli mòrti, da l'àqua (75% dal vulùm) e da i batēr.

'L è par cal mutìṿ chè che s'anc a n s magna piò a s caga pò listés.

Dal vòlti i mèdag i fànan far gl'eśàm di pét par védar s'a gh'è dal sangṿ lugâ dèntar[4] o par catàr di parasìta cuma la Giàrdia làmblia o la Tègna sólium. Anc al culōr di stròns a pōl ès'r un signàl 'd un mâł in cōrs.

Pruvèrbi e mōd ad dir

  • Póm còt, mèrda fata: magnàr di póm còt a dà na maṅ par vudàr-as
  • Èsar pîṅ 'd caca: èsar tròp burióś
  • Èsar mèrd: èsar spòrc e muśnènt
  • Dar-as dla caca: dar-as dgl'àri
  • Tgnir al pét: tgnir al muś
  • Ès'r un stròns: èsar na bruta parsòna
  • ’T 'l à da cagàr s't fus in bras a Dio!: At gh'à da pagàr-la par fòrsa
  • A vèrar 'n òm a s egh cata sempar dla mèrda: nisùn 'l è parfèt
  • I póm còt, 't in magn ùn, 't in cag ôt[5]: i póm còt i fan curar bén a vudàr-as
  • A meśdàr la mèrda, la pùsa[6]: méj an star lè a giràr e prilàr dal quistiòṅ delicàdi
  • Pistàr na mèrda: Quànd a s fà 'n brut śbali
  • (CARPŚ) Pistèr na squàia:[7] Fàr na figuràsa
  • (CARPŚ) Al gh'à un caràter ed merda!: ùn semp'r arbaltâ
  • (CARPŚ) Un quèl ch'a gh'òm e ch'a gh'aròm...: śōg ad paròli cun "Un quèl ch'cagòm e ch'cagaròm"
  • (PRA) Mó có vót savér! A tzè gnan ed merda se tet chègh adòs!: ùn un pò nessi


«
...dai diamanti non nasce niente,
dal letame nascono i fiori...»
(IT)(Un pcóṅ dla canta Via del Campo ad Fabrizio De André 1967)
«
...dai diamànt a n'nas gnint,
da 'l aldàm a nas i fiōr...»
(MIRND)


«
Viinet mēg sòtta un piir?... gh'è na mèrda da spartiir. Mè a la tàj cun la curtlèina, tè 't la magn cun la fursèina.»
(CARPŚ)(Na sirudèla carpśàna bèle sintìda da cal tèinp in piàsa.)
«
Vuoi venire con me sotto un pero?... C'è una merda da spartirci. Io la taglio col coltello, tu la mangi con la forchetta.»
(IT)


«
Braśìl,
a gh'è na merda in dal curtìl,
la fa na pùsa da murìr,
a la tōg sù cun al badìl,
Braśìl, Braśìl...»
(Na parodìa dla cansunèta dal capdàn)


Quèi curióś

Culegamènt estéran

Nòti

  1. ↑ Mo parchè al caṅ al magna i sò pét?
  2. ↑ Mo parchè al cunèṅ al magna la sò mèrda? «'L è 'l sò istìnt ad scampàr. Ma a gh'è da far-ag cambiàr idéa»
  3. ↑ La banca dla caca la v paga p'r i vòstar pét (ch'i saràṅ strapiantâ)
  4. ↑ Sangṿ lugâ in dla mèrda: cànc'r o quèl àtar?
  5. ↑ (MUD) e (IT) "Proverbi, Modi di dire, Perle di saggezza, in dialètt mudnés", dl'Elena Pratizzoli, Parma, 2009, paǵ 44.
  6. ↑ (MUD) e (IT) "Il dialettario modenese 2, dal Giuseppe di Genova, Mòdna, 1995, paǵ 66.
  7. ↑ (CARPŚ) e (IT) In dal "Dizionario del dialetto carpigiano" ed Grasiàn Malagòli e Anna Marìa Ori, Mòdna 2011, a s escrìv: „Pistèer 'na quàaia”.

Àtar prugèt

Estratto da "https://eml.wikipedia.org/w/index.php?title=Mèrda&oldid=145951"