Caṣîna
| C'l artìcul chè 'l è scrit in Arzân | 
|
Artécol in dialèt arzân
Evoluzione demografica
Caşîna (Casina in italiân) l’é un cmûn ed 4.390 abitânt in pruvîncia ed Rèz. L’é a sîra e a 28,5 chilômeter dal cèinter ed Rèz.
Al teritôri dal cmûn l’é in ‘na puşisiòun geogrâfica centrêla ind l’Apenèin arzân a la ‘stèsa distânsa tr’al còunchi ed l' Èinsa, ch’ al divéd l'arzân dal pramşân e dal Sècia, fra l’arzân e al mudnèiş, l’é a cavâl dal principêli còunchi di fiòm ch’ a sègnen la mèdia muntâgna: Cróstel, Tasòbi, Treşnêr, Cerèşla, Câmpla e l’incrôş ‘d impurtânti stôrichi véi matéldichi. Cun al só frasiòun e burghêdi al se şlêrga insém a un teritôri masmamèint campagnōl.
Al fà pêrt ed la Cumunitê ed la Muntâgna ed l’Apenèin arzân
Stòria
Al nòm Caşîna sèmbra ch’al deşvègna da ‘n’antîga cassina oséja ‘na cà da cuntadèin. Storicamèint în stêdi pió impurtânti al tânti frasiòun sparpagnêdi ind al teritôri, però ind sècol în stêdi dêdi a divêrs, dal vôlti nemîgh tr’a ‘d lōr, cèinter civîl o ‘d la cêşa cme Paól, Carpnèida, Canòsa e Sân Pôl. La zôna ed Caşîna l’ēra divîşa fîn a l’Otsèint fra i Duchêt ed Pèrma e còl ed Mòdna. La préma strêda grânda ed l’Apenèin arzân, la Strêda Duchêla ed la Lunigîna vrûda da i Dóca d’Este a la fîn dal ‘700 e pó finîda int al 1843, l’à fât ed Caşîna un cèinter impurtânt pr’al cumunicasiòun muntanêri cun al colegamèint ed Rèz al Mêr Légor
Al medioēv, in dó s’ é rinfursê la râsa estèins insém al mudnèiş e a l’ arzân, l’à purtê a l’ urganişasiòun dal teritôri per fèdev, ch ‘ j àn ralentê al şvilóp stôrich e civîl de sté tèri, ch' àn lasê scampêr, fîn quêşi a i nôster dé, i sègn fònd ed la civiltê cuntadèina ‘d urègin medievêla.
Al Cmûn ed Caşîna l’é ste fât int al 1861, cun al decrēt Farini, cun la rifōrma ed la polética ed l’ aministrasiòun gnûda dôp l’unificasiòun nasionêla. La só nasîta l’à riunî i teritôri dal frasiòun stôrichi ed Sarşân, Giandêt, Paól, Lèguegn e Curtògn. Int al Novsèint, cme tót l’Apenèin arzân, ânch cla zôna ché l’à cgnusû un şvilóp in mâsma cuntadèin, cun ‘n brósca acelerêda ind j ân Sinquânta, che n’àn fât un cèinter asê impurtânt per la cunuméia agrécola e di servési coleghê. La situasiòun dal dé d’incō la mèt insèm lêrghi testimuniânsi ed realtê cuntadèini, incòra bèin piantêdi e vîvi, tachêdi a la produsiòun dal famōş furmàj Grâna , in agòst a’s tîn ‘na fēra cgnusûda, cun di sègn ed mudernitê cunômica e civîl, préma ed tót int al Cèinter e int la zôna artigianêla, cun un bòun sistêma ed servési e cun ‘n’ ufêrta turéstica in cunténov şvilóp. Al tót in ‘n ambiĵnt ed culèina cun un móc d’arciâm de stôria, d’arcitetûra e ‘d paeşâg. Al teritôri l’é traversê da la SS63, òna dal strêdi principêli ed la pruvîncia arzâna e dal Strêdi Pruvincêli n° 11 e n° 54
Frasiòun principêli
Curtògn, Giandêt, Leguègn, Miliêra, Paól, Piâns, Sarzân, Bergògn, Surdèi, Brógna, Faiēt, Vercâl, Barasòun, Muntêl, Beşanèla, Belèo, Al Bôch, La Stèla.
Materiêl pr'andêregh in fònda
(manca):
- Casina : tracce del tempo - Casina : Comune di Casina, 1985
- Casina, stazione climatica montana. Avamposto climatico dell'Appennino reggiano. Edito a cura della A.T. Pro-Casina. - Reggio Emilia : Tecnograf, 1967
- Daniele Canossini - I sentieri di Casina. - Casina : Comune di Casina, 1995
Albinèa · Bagnōl in Piân · Baîṣ · Bibiân · Bresèl · Burèt · Buṣâna · Cadelbôsch ed Sōver · Campagnōla · Campéṣen · Canòsa · Carpnèida · Caşalgrând · Caṣîna · Castelnōv di Mûnt · Castelnōv ed Sòt · Castlarân · Culâgna · Curèz · Fâbrich · Gatâtich · Gualtēr · Guastâla · Ligûnchi · Lusêra · Muntèc · Nuvalêra · Puvî · Quâter Castē · Queriêgh · Ramṣèit · Ré Salṣêr · Rèz · Rezōl · Rôl · Rubēra · Sân Martèin · Sânt'Ilâri · Sân Pôl · Scandiân · Toân · Véla Mnôs · Vèt · Viân · Vsân