Dario Argento

Da Wikipedia.

C'l artìcul chè 'l è scrit in Miranduléś Emiliàn

Prim piàṅ dal 2007 ad Dario Argento


Dario Argento (Róma, 7 ad Setémbar dal 1940, a s lèś [ˈdaːrjo arˈdʒɛnto] in itagliàṅ) 'l è 'n regìsta, un senegiadōr e 'n prudutōr ad film itagliàṅ, cgnusû anc c'n al scutmàj ad „Mìstar dal śgriśōr“ par via ad tuti cal pelìculi ad scarésa ch'l à girâ in dla sò caréra cuma Profondo Rosso, L'uccello dalle piume di cristallo e Suspiria.

Insém a Mario Bava 'l è cunsiderâ òṅ di prutagunìsta dal gènar dal śal a l'itagliàna.

Biugrafìa

Fiōl dal prudutōr Salvatore Argento e dla futógrafa braśigliàna Elda Luxardo, Dario al mòla da śōv'n al lìceo clàsic p'r andàr a star a Parì in du al scampa lavànd śò a i piàt. In séguit al tórna in Itàglia par far al crìtig cinematugràfic a Paese Sera scrivénd anc soquànti senegiadùri cuma qvéli ad Metti, una sera a cena ad Giuseppe Patroni Griffi e ad C'era una volta il West insém a Bernardo Bertolucci e a Sergio Leone.

In dal 1970 al gira 'l sò prim film, L'uccello dalle piume di cristallo, tulénd spunt da 'l rumànś „La statṿa ch'la siga“ ad Fredric Brown. Piàn piàṅ la pelìcula la dvènta 'n sucès muciànd sù da piò 'd un migliàrd ad franc. Argento al dà vita a na sflisa 'd tri pelìculi cgnusùda cuma „La trilugìa dal bèsti“ girànd in dal 1971 i śai Il gatto a nove code e Quattro mosche di velluto grigio.

In dal 1973 al gira 'l film stòric Le cinque giornate cun prutagunìsta Adriano Celentano pò in dal 1975 al tórna a 'l thriller girànd una dal sò pelìculi più famóśi e spavintóśi, Profondo Rosso. In dla part dla Gianna a gh'è anc na śōvna Daria Nicolodi ch'la dvintàrà sò mujér e pò màdar dl'Asia Argento. Dario al taca a lauràr c'n al grup ad rock progressive di Goblin ch'i faràṅ pò anc la culòna sunóra dal film ad scarésa ad dū an dòp, Suspiria, na pelìcula cun prutagunìsti dū vèci star 'd Hollywood cuma l'Alida Valli e la Joan Bennett. In Giapòṅ la gh'à abû un bèl sucès tant che Profondo Rosso al sarà pò distribuî là c'n al tìtul ad Suspiria 2.

In dal 1980 l'è la vòlta dal secónd capìtul dla trilugìa dal „Tri madri“, Inferno, dòp Suspiria e prima ad La terza madre dal 2007. In dal 1982 Argento al tórna a 'l thriller cun Tenebre, pò i rìv'n atri dū pelìculi ad sucès cuma Phenomena e Opera, qvésta chè giràda anc a 'l teàtar Régi ad Parma.

Argento durànt n'intervìsta dal 1994
Dario tòlt śò in dal 1993 a Cannes insém a sò fiōla Asia

In di an Nuànta Dario al gira 'l sò prim film americàṅ Trauma, cun sò fiōla Asia ch'la fà la part dna ragàsa anurèsica, ma 'l ròbi i n vànan minga tant bèṅ par lò e gnanc c'n al dū pelìculi a vgnir, La sindrome di Stendhal (1996) e 'l arfacimènt dal clàsic di film gòtic Il fantasma dell'Opera (1998).

Dario al próa a turnàr a 'l thriller in dal 2001 cun Non ho sonno, pò al gira tri film ch'i n èṅ minga piaśû par gnint a i crìtig cuma Il cartaio (2004), La terza madre (2007) e Giallo (2009), film ch'al gh'à abû dimóndi prubléma a èsar distribuî in di Stat Unî parchè 'l atōr prutagunìsta, Adrien Brody, 'l éra pasâ par gl'avucàt par ciapàr i bèsi cuncurdâ che qvéi dla prudusiòṅ i n gh'ìvan minga pagâ.

Filmugrafìa

Bibliugrafia

  • Giovanni Aloisio,‎ Alberto Pallotta, Universo Dario Argento, Ultra, 2017, ISBN 8867765310
  • Dario Argento, Paura, a cura di Marco Peano, Einaudi, 2014 ISBN 8806218255
  • Luigi Cozzi, Profondo Argento. Il cinema e la televisione di Dario Argento, Profondo Rosso, 2014, EAN 9788898896219
  • Antonio Tentori, Tutto Dario Argento dalla A alla Z, Profondo Rosso, 2013 EAN 9788895294902
  • Alda Teodorani, Alda Teodorani racconta Dario Argento, Video regesta Enrico Pagliara

Culegamènt estéran

Estratto da "https://eml.wikipedia.org/w/index.php?title=Dario_Argento&oldid=150873"