Alida Valli

Da Wikipedia.

C'l artìcul chè 'l è scrit in Miranduléś Emiliàn

L'Alida Valli tòlta śò in dal 1947


L’Alida Valli, nóm 'd art dl’Alida Maria Altenburger von Markenstein und Frauenberg (Pòla, 31 ad Maǵ dal 1921 - Róma, 22 'd Avrìl dal 2006), l'è stada n'atōra itagliàna.

In dla sò caréra l'à laurâ anc a Hollywood e fat di film cun di regìsta cuma Mario Soldati, Alfred Hitchcock, Luchino Visconti, Michelangelo Antonioni, Roger Vadim, Claude Chabrol, Pier Paolo Pasolini, Bernardo Bertolucci, Mario Bava e Dario Argento. L'à vins dū „Dàvid ad Dunatèl“, un „Nàstar 'd Argìnt“, na „Grolla 'd Òr“ e 'n „Lèòṅ 'd Òr“ a la caréra a 'l Fèstival ad Venèsia dal 1997.

Biugrafìa

Nada in Ìstria quànd l'éra incóra itagliàna, da śōvna, dòp avér fat di cōrs a 'l “Sèntar sperimentàł dal cìnema”, la sarnìs al cugnóm Valli pascànd a caś un cugnóm su 'n elènc telefònic. Al sò prim film 'l è dal 1935 e al s intìtula Il cappello a tre punte ad Mario Camerini. In chi an lè, qvéi dal cìnema di telèfun biànc, la gira dimóndi pelìculi, siē par Max Neufeld e atri par Mario Mattoli. A 'l Fèstival ad Venèsia dal 1941, par la sò part dla Luisa in Piccolo mondo antico ad Mario Soldati, la ciàpa 'n prèmi speciàl da 'l cònt Giuseppe Volpi di Misurata cuma atōra itagliàna d'l an.

In dal 1943, p'r a n recìtar briśa in di film ad prupagànda dal fasìśum, la s lōga a Róma cun 'l ajùt dal sò amìghi, la Leonor Fini e la Luciana d'Avack. In dal 1944 la spóśa 'l cumpuśidōr Oscar De Mejo, cuśèṅ dla Leonor Fini. Sèg la gh'arà dū fiōi, Carlo e Larry, ma 'l matrimòni al finìs prèst. In dal 1947 la vins un „Nàstar 'd Argìnt“ par la pelìcula Eugenia Grandet ad Mario Soldati. In dal stés an la partìs p'r Hollywood par lauràr c'n al prudutōr David O. Selznick ch'al la vdiva cuma l'Ingrid Bergman itagliàna. La Valli l'è prutagunìsta ad soquànti pelìculi cuma Il caso Paradine 'd Alfred Hitchcock, in dua l'à recitâ insém a Gregory Peck, Il miracolo delle campane 'd Irving Pichel, faghénd còpia cun Frank Sinatra, e Il terzo uomo ad Carol Reed, insém a Orson Welles. L’Alida però la n s cumpatìva briśa 'd èsar tgnuda acsè a bachéta dònca in dal 1951 la tórna in Itàglia sćiancànd al cuntràt e pagànd dimóndi bèsi p'r al penàli.

In dal 1954 la gira Senso ad Luchino Visconti, pò Il grido dal fraréś Michelangelo Antonioni in dal 1957. In di an Ssanta la tōś part a Ofelia dal francéś Claude Chabrol, pò la gira dū pelìculi par Bernardo Bertolucci, La strategia del ragno (1970) e Novecento (1976). In di an Stanta la gira dimóndi film śai e 'd scarésa cuma L'occhio nel labirinto, L'Anticristo, La casa dell'esorcismo, Un'orchidea rosso sangue, Suspiria e Suor Omicidi e 'n kolossal catastròfic cun la Sophia Loren, Cassandra crossing.

In dal 2004 la Cruàsia la decìd ad dar-'g un prèmi p'r èsar na granda artìsta cruàta ma lē la n al tōś minga dgénd: «A sòṅ nada itagiàna e a vój murìr itagliàna». In tut al manéri in dal 2008 la sità ch'la gh'à dâ i nadâi, Pòla, la dà 'l sò nóm a na sala dal cìnema, „Cinema Valli“.

La mōr pòvra e in dla miśèria a utànta-sinc an in dla sò cà 'd Róma[1].

Filmugrafìa

Culegamènt estéran

Nòti

  1. Adìo Alida. L'è mòrta pòvra al più bèl śguàrd dal mónd Associazione Marx XXI, 23 'd Avrìl dal 2006