Tomás Milián

C'l artìcul chè 'l è scrit in Miranduléś

Tomás Quintín Rodríguez Milián, cgnusû méj cuma Tomás Milián (L'Avàna, 3 ad Mars dal 1933 - Miami, 22 ad Mars dal 2017), 'l è stâ 'n atōr, senegiadōr e cantànt cubàṅ naturaliśâ americàṅ e itagliàṅ (da 'l 1969).

In dla sò caréra 'l è dvintâ famóś p'r i sò film pulisiutésc girâ in di an Stanta e Utànta in du 'l à fat al persunàǵ dal maresiàl Nico Giraldi e dal delinquènt er Monnezza (al Rusc). In dal 1980 'l à vins un Nàstar 'd Argìnt par la pelìcula La luna mént'r in séguit 'l à recitâ anc in soquànt telefìlm cuma Miami Vice, La signora in giallo, Oz e Law & Order - I due volti della giustizia.

Bisesuàl dichiarâ, 'l è stâ spuśâ da 'l 1964 cun la Margherita Valetti ch'al gh'à dâ 'n fiōl, Tomaso Milian Jr.. Milián 'l è mòrt in dla sò cà 'd Miami a utànta-quàt'r an par 'n ìctus.

Biugrafìa

Nâ a Cuba al 03.03.1933 a 3 óri e 33 minùt dòp meśanòt, da ragàs Tomás 'l è custrét a scapàr via da l'ìśula dòp al cōlp ad stat ad Fulgencio Batista. Rivâ in Flòrida al stùdia teàt'r a Miami par pò andàr a star a New York laurànd a Broadway. A la fiṅ di an Sinquànta, cun sōl sinc dòlar in bisàca, al riva in Itàglia in du 'l taca na caréra da atōr par di regìsta cuma Mauro Bolognini, Alberto Lattuada, Luchino Visconti e Pier Paolo Pasolini.

In dal 1969 al gira 'l sò prim film par Lucio Fulci, al dramàtic Beatrice Cenci, pò al lavóra c'n al regìsta rumàṅ anc in Non si sevizia un paperino, śal pamphlet cun la Barbara Bouchet e la Florinda Bolkan ambintâ in Basitàglia, e 'l western I quattro dell'apocalisse cun Fabio Testi.

In di an Stanta Milián, ardupiâ par Ferruccio Amendola, al s davśìna a 'l cìnema pupulàr e 'd gènar laurànd in soquànti pelìculi 'd Umberto Lenzi e girànd di tìtui cult cuma La polizia accusa: il Servizio Segreto uccide ad Sergio Martino, Roma a mano armata cun la Maria Rosaria Omaggio, Il giustiziere sfida la città (faghénd un persunàǵ ciamâ Rambo sèt an prima 'd Sylvester Stallone), Milano odia: la polizia non può sparare e La banda del gobbo. In dal 1976 al gira 'l cumèdi 40 gradi all'ombra del lenzuolo cun l'Edwige Fenech e Pazzi borghesi par Claude Chabrol. In séguit al tórna a lauràr in dal cìnema impgnâ insém a 'l parmśàṅ Bernardo Bertolucci e 'l fraréś Michelangelo Antonioni in mèś a 'n squantèr'n ad film ad Bruno Corbucci cuma Squadra antiscippo, Squadra antifurto, Assassinio sul Tevere, Delitto al ristorante cinese, Delitto sull'autostrada, Delitto in Formula Uno e Delitto al Blue Gay, in du 'l fà 'l maresiàl Nico Giraldi. Cun Il trucido e lo sbirro dal 1976 al dà vita anc a 'l persunàǵ 'd Er Monnezza, un vilàṅ ch'l è bòṅ sōl ad tiràr dal madóni in dialét rumàṅ.

Da la fiṅ di an Utànta 'l à laurâ anc a Hollywood girànd di film cun Abel Ferrara (Oltre ogni rischio dal 1989), Tony Scott (Revenge - Vendetta dal 1990), Sydney Pollack (Havana dal 1990), Oliver Stone (JFK - Un caso ancora aperto dal 1991), Steven Spielberg (Amistad) dal 1997) e Steven Soderbergh (Traffic dal 2000).

Filmugrafìa

1959 - La notte brava, regìa ad Mauro Bolognini
1960 - Il bell'Antonio, regìa ad Mauro Bolognini
1960 - I delfini, regìa ad Francesco Maselli
1961 - L'imprevisto, regìa 'd Alberto Lattuada
1961 - Laura nuda, regìa ad Nicolò Ferrari
1961 - Un giorno da leoni, regìa ad Nanni Loy
1961 - Giorno per giorno, disperatamente, regìa 'd Alfredo Giannetti
1962 - Boccaccio '70 - epiśòdi Il lavoro, regìa ad Luchino Visconti
1962 - Il disordine, regìa ad Franco Brusati
1962 - La banda Casaroli, regìa ad Florestano Vancini
1963 - Il giorno più corto, regìa ad Sergio Corbucci
1963 - Ro.Go.Pa.G. - epiśòdi La ricotta, regìa ad Pier Paolo Pasolini
1963 - L'attico, regìa ad Gianni Puccini
1963 - Mare matto, regìa ad Renato Castellani
1964 - Gli indifferenti, regìa ad Francesco Maselli
1965 - Io uccido, tu uccidi, regìa ad Gianni Puccini
1965 - Le soldatesse, regìa ad Valerio Zurlini
1965 - I soldi, regìa ad Gianni Puccini
1965 - Il tormento e l'estasi, regìa ad Carol Reed
1966 - Madamigella di Maupin, regìa ad Mauro Bolognini
1966 - El precio de un hombre, regìa 'd Eugenio Martín
1967 - Faccia a faccia, regìa ad Sergio Sollima
1967 - Se sei vivo spara, regìa ad Giulio Questi
1967 - La resa dei conti, regìa ad Sergio Sollima
1967 - Sentenza di morte, regìa ad Mario Lanfranchi
1968 - La lunga notte di Tombstone, regìa ad Jaime Jesús Balcázar
1968 - Banditi a Milano, regìa ad Carlo Lizzani
1968 - Corri uomo corri, regìa ad Sergio Sollima
1968 - Ruba al prossimo tuo, regìa ad Francesco Maselli
1969 - Tepepa, regìa ad Giulio Petroni
1969 - Dove vai tutta nuda?, regìa ad Pasquale Festa Campanile
1969 - Beatrice Cenci, regìa ad Lucio Fulci
1970 - O' Cangaceiro, regìa ad Giovanni Fago
1970 - I cannibali, regìa ad Liliana Cavani
1970 - L'amore coniugale, regìa ad Dacia Maraini
1970 - Vamos a matar, compañeros, regìa ad Sergio Corbucci
1971 - La vittima designata, regìa ad Maurizio Lucidi
1971 - Fuga da Hollywood, regìa ad Dennis Hopper
1972 - Un uomo dalla pelle dura, regìa ad Francesco Prosperi
1972 - La banda J. e S. cronaca criminale del Far West, regìa ad Sergio Corbucci
1972 - Non si sevizia un paperino, regìa ad Lucio Fulci
1972 - La vita, a volte, è molto dura, vero Provvidenza?, regìa ad Giulio Petroni
1973 - Il consigliori, regìa 'd Alberto De Martino
1973 - Ci risiamo, vero provvidenza?, regìa ad Alberto De Martino
1974 - Squadra volante, regìa ad Stelvio Massi
1974 - Milano odia: la polizia non può sparare, regìa 'd Umberto Lenzi
1974 - Il bianco, il giallo, il nero, regìa ad Sergio Corbucci
1975 - La polizia accusa: il Servizio Segreto uccide, regìa ad Sergio Martino
1975 - I quattro dell'apocalisse, regìa ad Lucio Fulci
1975 - Il giustiziere sfida la città, regìa 'd Umberto Lenzi
1975 - Una donna da uccidere, regìa ad Yves Boisset
1976 - 40 gradi all'ombra del lenzuolo, regìa ad Sergio Martino
1976 - Roma a mano armata, regìa 'd Umberto Lenzi
1976 - Squadra antiscippo, regìa ad Bruno Corbucci
1976 - Pazzi borghesi, regìa ad Claude Chabrol
1976 - Il trucido e lo sbirro, regìa 'd Umberto Lenzi
1976 - Squadra antifurto, regìa ad Bruno Corbucci
1976 - Liberi armati pericolosi, regìa ad Romolo Guerrieri
1977 - Il cinico, l'infame, il violento, regìa 'd Umberto Lenzi
1977 - La banda del trucido, regìa ad Stelvio Massi
1977 - Messalina, Messalina!, regìa ad Bruno Corbucci
1977 - Squadra antitruffa, regìa ad Bruno Corbucci
1977 - La banda del gobbo, regìa 'd Umberto Lenzi
1977 - Il figlio dello sceicco, regìa ad Bruno Corbucci
1978 - Squadra antimafia, regìa ad Bruno Corbucci
1979 - Squadra antigangsters, regìa ad Bruno Corbucci
1979 - Rebus per un assassinio, regìa ad William Richert
1979 - La luna, regìa ad Bernardo Bertolucci
1979 - Assassinio sul Tevere, regìa ad Bruno Corbucci
1980 - Il lupo e l'agnello, regìa ad Francesco Massaro
1980 - Delitto a Porta Romana, regìa ad Bruno Corbucci
1981 - Manolesta, regìa ad Pasquale Festa Campanile
1981 - Uno contro l'altro, praticamente amici, regìa ad Bruno Corbucci
1981 - Delitto al ristorante cinese, regìa ad Bruno Corbucci
1982 - Identificazione di una donna, regìa ad Michelangelo Antonioni
1982 - Delitto sull'autostrada, regìa ad Bruno Corbucci
1982 - Monsignore, regìa ad Frank Perry
1983 - Cane e gatto, regìa ad Bruno Corbucci
1983 - Il diavolo e l'acquasanta, regìa ad Bruno Corbucci
1984 - Delitto in Formula Uno, regìa ad Bruno Corbucci
1984 - Delitto al Blue Gay, regìa ad Bruno Corbucci
1985 - King David, regìa ad Bruce Beresford
1986 - Salomè, regìa ad Claude D'Anna
1987 - Luci lontane, regìa 'd Aurelio Chiesa
1989 - Oltre ogni rischio, regìa 'd Abel Ferrara
1989 - Gioco al massacro, regìa ad Damiano Damiani
1990 - Revenge - Vendetta, regìa ad Tony Scott
1990 - Havana, regìa ad Sydney Pollack
1991 - Money - Intrigo in nove mosse, regìa ad Steven Hilliard Stern
1991 - JFK - Un caso ancora aperto, regìa 'd Oliver Stone
1994 - Sonny & Pepper - Due irresistibili cowboy, regìa ad Gregg Champion
1997 - Mela e Tequila - Una pazza storia d'amore con sorpresa, regìa 'd Andy Tennant
1997 - Amistad, regìa ad Steven Spielberg
2000 - The Yards, regìa ad James Gray
2000 - Traffic, regìa ad Steven Soderbergh
2002 - Washington Heights, regìa 'd Alfredo De Villa
2005 - The Lost City, regìa 'd Andy García
2005 - La Fiesta del Chivo, regìa ad Luis Llosa
2013 - Roma nuda, regìa ad Giuseppe Ferrara
2014 - Fugly!, regìa 'd Alfredo De Villa

Culegamènt estéran