Elesiòṅ presidensiàli americàni dal 2020

 Miranduléś

C'l artìcul chè 'l è scrit in Miranduléś

Trump

Biden

Gl’Elesiòṅ presidensiàli americàni dal 2020, al 59śmi dla stòria, i gh'ìnan stadi al 3 ad Nuvémbar dal 2020 fra 'l presidènt in carga, al republicàṅ Donald Trump, e 'l candidâ demucràtic dal Delaware Joe Biden, èx vice-presidènt di Stat Unî a i tèmp ad Barack Obama. In dal primàri dal sò partî Joe 'l iva batû al senadōr sucialìsta indipendènt dal Vermònt Bernie Sanders, al migliardàri èx sìndig ad New York Michael Bloomberg, la senadōra dal Massachusetts, l'Elizabeth Warren, la senadōra dal Minneśòta, l'Amy Klobuchar, e 'l sìndig ad South Bend (Indiàna) Pete Buttigieg, vinsidōr a surpréśa in di prim caucus in Iowa.

Cuma vice-presidènta Joe 'l à ciamâ la senadōra 'd culōr dla Califòrgna Kamala Harris, giùdas ad mistēr, méntar Trump al gh'iva incóra da la sò banda Mike Pence, èx guvernadōr dl'Indiàna. P'r al partî libertariàṅ a curìva la Jo Jorgensen méntar p'r i vérd Howie Hawkins. Anc al cantànt Kanye West 'l éra dla partìda p'r al partî Birthday Party.

I stat purtâ a cà da i republicàṅ (in rós) e da i demucràtic (in blù)

La partecipasiòṅ a 'l vōt 'l è stada dal 66,9%, la più élta da 'l 1900.

Al 7 ad Nuvémbar, dòp soquànt dè a cuntàr i vōt rivâ par pòsta in di stat deciśìv dla Rust Belt (la „sintùra ruśnènta“) e specialmènt di vōt rivâ da 'l cuntèi 'd Filadèlfia e 'd Pittsburgh, i demucràtic i gh l'aṅ cavàda a rivàr prim in Wiscònsin, Mìchigan e in Pennsylvania, i tri stat che, prilànd al spali a 'l partî demucràtic, i ìvan parmìs quàt'r an prima a Trump ad vìnsar gl'elesiòṅ e che 'sta vòlta i aṅ fat àtar tant par Biden, batśâ da 'l sò aversàri Sleepy Joe (Joe 'l indurminsâ).

Ólt'r a chi tri stat arbaltâ chè, al partî demucràtic 'l à purtâ a cà 'l distrét dū dal Nebràska e i stat meridiunài d'l Ariśòna e dla Geòrgia, pòst ad tradisiòṅ republicàna e ch'in di ùltim trénta-siē an i ìvan vutâ p'r i blù sōl in dal 1996 e in dal 1992 a i tèmp ad Bill Clinton, muciànd acsè 306 grand eletōr cóntar 232.

A livèl nasiunàł Biden 'l à purtâ a cà d piò 'd utànt'un migliòṅ e duśènt-mila vōt, rècord ad sèmpar, cónt'r i stanta-quàtar migliòṅ ad Trump, cun na persentuàla dal 51,3% cónt'r al 46,9%. Da 'l cant suo Donald 'l è dvintâ 'l undicéśum presidènt ch'al n gh l'à minga cavàda a èsar rielèt, al prim da vint-i-òt an da 'sta banda quànd George H. W. Bush 'l è andâ a cà a òpra 'd Bill Clinton.

Rudy Giuliani

La Kamala Harris insém a la Nancy Pelosi

Par Rudy Giuliani, avucàt dla campàggna 'd Trump, in di séǵ in Pennsylvania a gh'è stâ 'n muć ad bròj ma ricuntéǵ e ricōrs i n aṅ cambiâ gnint. A purtàr avànti i ricōrs a la Cōrt Supréma a nóm dal Tèxas cónt'r i stat dla Geòrgia, dal Mìchigan, dla Pennsylvania e dal Wiscònsin, dòp ch'a Rudy i gh'aṅ catâ 'l COVID-19, a s fà avànti Ken Paxton, un giùdas republicàṅ radicàł ch'al daśvîṅ da i Tea Party, ma la dmanda la vîṅ buciàda.

I demucràtic i èṅ andâ fòrt fra i 'l dóni (57%), i put (58%), i négar (87%), i latino (65%), gl'aśiàtic (61%), gl'ebrèj (76%), gl'àteo (65%), i śōvan sóta i vint-sinc an (65%), i mémbar LGBT (64%), i laureâ (62%) e i sitadèṅ (60%) mént'r i republicàṅ i aṅ abû da piò da la sò banda i biànc (58%), i prutestànt e i cristiàṅ minga catòlic (60%), la gint cun n'educasiòṅ basa (54%), i ric c'n un stipéndi fra sènt e duśènt mila dòlar (58%) e i campagnōi (57%).

Fra i stat in du la difarénsa in vōt l'è stada pôca, Biden 'l è stâ bòṅ ad tiràr da la sò banda la Geòrgia (0,24%), 'l Ariśòna (0,31%), al Wiscònsin (0,63%), la Pennsylvania (1,16%), al Nevàda (2,39%) e 'l Mìchigan (2,78%) méntar Trump 'l à cunquistâ a fadìga la Carulìna dal Nòrd (1,35%), la Flòrida (3,36%) e 'l Tèxas (5,58%). I stat più còmad p'r i demucràtic i èṅ stâ al Vermònt, al Massachusetts, al Maryland, gl'Hawaii e la Califòrgna, tut c'n un màrśan 'd almànc al 25% (ólt'r a 'l Distrét ad Culùmbia cun na difarénsa d'l 86,75%), stés quèl p'r al Wyoming, la Virgìgna Ucidentàla, al Dakòta dal Nòrd, 'l Oklahoma, 'l Idaho, 'l Arkànsas, al Dakòta dal Sud, al Kentucky e 'l Alabàma p'r i republicàṅ, ólt'r a 'l distrét nùmar tri dal Nebràska (vantàś dal 53,02% p'r al GOP).

A la Cambra di rapreśentànt, cun la presidènta Nancy Pelosi cunfermàda, i demucràtic i mantìnan la magiurànsa (222 séǵ a 212) anc se rispèt a dū an prima i republicàṅ i s èṅ fat sóta purtànd-an via quìndas. A 'l Senàt però i demucràtic i róśgan via tri séǵ a 'l GOP finénd para 50 a 50 ma i gh la càvan listés a ciapàr-'n al cuntròl par via dal vōt dla vice-presidènta, la Kamala Harris. Deciśìṿ i èṅ i balutàǵ di dū senadōr in Geòrgia in dua 'l reverénd Raphael Warnock e Jon Ossoff, ch'al s tōś l'arvìnsida dòp la scunfìta in di elesiòṅ in dal sèst distrét cungresuàł dla Geòrgia dal 2017, i èṅ bòṅ ad mandàr a cà i senadōr republicàṅ in carga.

Nòti