COVID-19

Da Wikipedia.

C'l artìcul chè 'l è scrit in Miranduléś Emiliàn

Al curóna-vìrus nóṿ
Al vìrus SARS-CoV-2 a 'l micruscópi

Al COVID-19 (scurtadùra 'd coronavirus disease 2019) 'l è 'n mâł infetìṿ dal respîr cauśâ da 'l vìrus SARS-CoV-2 ch'al fà part dla famìja di curóna-vìrus, cgnusû anc cuma 'l curóna-vìrus nóṿ parchè 'l è stâ catâ par la prima vòlta in dla sità cinéśa 'd Wuhan a la fiṅ dal 2019 in du 'l à fat da piò ad mila mòrt in dal gir 'd un méś, stés quèl in Itàglia in di prim vint dè da 'l cuntàǵ[1].

I studióś i dìśan ch'l è dimóndi cumpàgn a i vìrus dla SARS, par 'l 80% dal sò genóma[2], e dla MERS e ch'l è fàcil ch'l àppia fat un salt da 'l bèsti, papastrèi o bisi, a 'l óm par na mutasiòṅ.

Al s traśmét cun la salìa durànt i cōlp ad tós e i starnûd o sinò tucànd di quèi cuntaminâ esénd ch'al vìrus 'l è bòṅ ad scampàr òt o nóṿ dè 'd fóra da 'l còrp dal parsòni. Un sugèt al pōl èsar cuntagióś anc s'al pâr sâṅ cum un còran, avénd un perìud 'd incubasiòṅ ch'al và da i dū dè a quatórdas (soquànt luminàri i rìv'n a dir anc vint-quàtar), in mèdia sinc o siē.

Par prutéś'r-as, i dutōr i cunsìlian ad lavàr-as da spés al maṅ, ad tgnir-as luntàṅ da chi àtar p'r almànc un métar o anc da piò, o sinò mét'r-as na mascarìna cun di fìltar mudèl FFP2 e FFP3 s'a s và in gir.

Al COVID-19 al culpìs specialmènt al sistéma repiratòri inferiōr di palmòṅ, faghénd vgnir di sìntum cumpàgn a 'l fardōr cuma févra (in dal 87,9% di caś), tós séca (67,7%), stufìśia (38,1%), catàr (33,4%), fiâ curt (18,6%), mâł 'd góla (13,9%), dulōr a i mùscui e śgriśōr. In di caś più grâṿ al dà inìsi a la palmunît o 'l càuśa la mòrt, in dal 3,4% a 'l incìrca di caś[3], ma fra i vèć i nùm'r i èṅ dimóndi più pēś specialmènt s'i gh'aṅ anc di àtar mâi[4].

Culegamènt estéran

Nòti