Stat balarèṅ

Da Wikipedia.

C'l artìcul chè 'l è scrit in Miranduléś Emiliàn

Situasiòṅ in di Stat Unî.

Stat balarèṅ (swing state in ingléś, a s lèś [swɪŋ steɪt]) in di Stat Unî l'è na manéra 'd ciamàr i stat dla federasiòṅ che durànt gl'elesiòṅ p'r elèś'r al presidènt americàṅ i èṅ sòlit vutàr da na banda o da cl'atra a secónda di caś specialmènt parchè a gh'è equilìbri fra demucràtic e republicàṅ. I swing state i èṅ anc ciamâ purple state (stat vióla) par via dal culōr misć ch'a s gh'à miténd insém al culōr di republicàṅ (rós) cun qvél di demucràtic (blù).

I dū stat balarèṅ più impurtànt i èṅ la Flòrida (ch'la dà 'n muć ad vōt) e 'l Ohio ('l è da 'l 1964 che chi vins chè al vins anc gl'elesiòṅ e 'l è deciśìṿ specialmènt par qvéi dal GOP).

La léǵ eleturàla americàna la prevéd n'elesiòṅ indirèta dal cap dal stat. Tut i stat i elèś'n un nùm'r ad rapreśentànt, ciamâ grand eletōr, par sarnìr al presidènt in prupursiòṅ a i sò abitànt. Par na questiòṅ ad cuntàr da piò c'n al prumési di candidâ e par far in manéra ch'i partî i spéndan più besi da lōr durànt al campàggni eleturàli, tut i stat i aṅ decìs ad far in manéra 'd dar tut i sò rapreśentànt a 'l partî più vutâ da lōr.

A s trata 'd un sistéma baśâ su 'l winner-takes-all (al vinsidōr al ciàpa incòśa), sōl in dal Nebràska e in dal Maine soquànt grand eletōr i èṅ numinâ vinsénd di sìngui distrét federài e dònca a gh pōl ès'r un riśultâ misć anc s'in dla stòria 'l è sucès sōl na vòlta in Nebràska in dal 2008 (Barack Obama 'l à purtâ via 'n grand eletōr a John McCain ch'l iva vins al stat) e in dal Maine in dal 2016 (Donald Trump 'l à ciapâ un rapreśentànt in dal stat vins par l'Hillary Clinton).

Cun dal léǵ eleturàli cumpàgni dapartùt a sucéd dònca ch'i śōg i s fàgan dabòṅ in soquànt stat balarèṅ esénd ch'a n gh'à mia sèns spéndar di bèsi, dal tèmp e dgl'energìi a far campàggna eleturàla in di stat in du a s è tròp in élt (i demucràtic i vànan fòrt in dla còsta òvest e in dal New England, i republicàṅ a Dixie e in dla fasa sentràla tacànd da 'l Tèxas) o tròp in bas in di cunfrònt d'l aversàri parchè spustàr un quàlc decimàł a n sarvìs pròpria a gnint.