Vai al contenuto

Sfrumbla

Da Wikipedia.

C'l artìcol chè 'l è scrit in Carpśàn Emiliàn

Un ragasól ch'al śóga a la sfrumbla in na pitùra 'd fin Otsèint dal Karl Witkowski.
Na sfrumbla mìsa sù cuma dìo a gh'cmanda.
'L efêt dla butèda elàstiga dla curdlèina ferma atâc ai du sprôc.
Na sfrumbla modèrna, fata anc cun di materiē potèint.
Un ragasól afghàṅ ch'al fà vèder la só prodèsa cun la sfrumbla.

La sfrumbla[1][2] (fionda in itagliàṅ) l'è n'èrma da tir cìca, misa insèm c'n un bastunsèin cun du sprôc a l'élta (a forma 'd Y) e cun na curdlèina elàstica ch'la gh'à da cucèr vìa un sasulèin.[3]

Al bastunsèin (sfrùć) a 'l s tìn in màṅ, mèinter che in di cô di du sprôc a 'l élta a s egh liga na curdlèina elàstica. Pugènd al sasulèin a la curdlèina ch'la s tira in sà cun cl'ètra màṅ, a s egh dà tanta forsa ed tir. A 'l despicamèint edla curdlèina, la predlèina la gnarà cucèda in là cun la spinta ch'l'ìva tolt sù prìma elasticamèint.

A gh'è soquànt materiē diferèint ch'i van bèin per mèt'r insèm na sfrumbla, da 'l lègn per quìli più urdinàri a dal plàstichi o di metâl per quìli più specialiśèdi.

In di śōg di putèin

La sfrumbla l'è anca 'n śōg che i masćìn i dróv'n a l'ària 'verta s'egl'ìn adrē a fèr-es la guèra, o anca s'a gh'è da casèr na quèlc bestiulèina.

In dla mitologìa

In di còunt edla Bìbia a s lēś che David 'l ìva tirê na préda cun la só sfrùmbla adòs a 'l gigànt Golìa, e acsè al 'l ìva batû.[4]
In dl'Enèide dal Virgìli, a s léś che 'l tiràṅ etrùsc Meśénsi al tira cun la sfrùmbla a 'n śóven siciliàṅ ch'al vliva stèr dala pert di trujàṅ.

Manéri 'd dìr

  • (CARPŚ) Sfrumbla a quadertòun,[5] (IT) (lett.) Fionda a quadrettoni: na sfrumbla cun 'l elàstig a sesiòun quadrèda, dimòndi potèint in dla só elasticitê.
  • (CARPŚ) Andèr a sfrumbla,[6] (IT) (lett.) Andare a fionda, (fig.) Andare in fretta.
  • (CARPŚ) Magnèr a sfrumbla,[7] (IT) (lett.) Mangiare a fionda, (fig.) Mangiare in fretta.

Vóś lighèdi

Rererèinsi

  1. ↑ (CARPŚ) e (IT) In dal "Dizionario del dialetto carpigiano" ed Grasiàn Malagòli e Anna Marìa Ori, Mòdna 2011, a s escrìv: „sfrummbla”.
  2. ↑ (CARPŚ) e (IT) In dal disiunàri "Dèscòrèr Càrpšan" ed Massimo Loschi, Chèrp, novèmber 2016, a s escrìv: „sfrùmbla”.
  3. ↑ Ibidem, a s escrìv: „cun un lègn bifòrcúu e êlastigh per lanciêr sas”.
  4. ↑ (MUD) e (IT) In dal "Vocabolario etimologico del dialetto modenese" ed Sìlvio Cevolani edl Istituto Settecani, Mòdna, 2011, a s lēś che la sfrómbla la deśgnarèv dai latèin funda (sfrùmbla) e rhombus (ch'al prìla), perchè el sfrumbli antìghi i gh'avrèv'n avû un strulgamèint ch'al li fèva prilèr, invéci 'd druèr la forsa dl elàstig:
    «
    David ferí Golia ne la fronte
    da lungi, con la frombola, sí forte,
    che ruppe l'osso e feceli una fonte...»
    (IT)(Tolt da 'l Dittamondo ed Fasi di Ubèrt, prìma metê dal Terśèint.)
    «
    David al friva Golìa in dla fròunt
    da luntàṅ, cun la sfrumbla, acsè fort,
    ch'al gh'spachèva 'l ôs e 'l gh'fèva na funtàna...»
    (CARPŚ)
  5. ↑ (CARPŚ) e (IT) In dal "Dizionario del dialetto carpigiano" ed Grasiàn Malagòli e Anna Marìa Ori, Mòdna 2011, a s escrìv: „sfrummbla a quadertòun”.
  6. ↑ Ibidem, a s escrìv: „Andèer a sfrummbla”.
  7. ↑ Ibidem, a s escrìv: „Magnèer a sfrummbla”.

Èter progêt

Colegamèint estèren

Estratto da "https://eml.wikipedia.org/w/index.php?title=Sfrumbla&oldid=114479"