Alegorìa dla cavèrna

C'l artìcol chè 'l è scrit in Carpśàn

L'alegorìa edla cavèrna (mito della caverna in itagliàṅ) l'era na spiegasiòun figurèda che Platòun al scrivìva in dal lìber VII dal só scrit "La Repùblica" per fèr capìr che l'ignorànsa l'è difìcil da conbàter, cum'a s armàgna ignorànt se nisùn al s jùta a 'vrìr i ôć in del veritê, e però anca cum'a sìa difìcil turnèr indrê a jutèr i ignorànt quand ch'a s sìa catê el veritê dla vìta.

Al scrit 'l è in dla forma dal diàlog, cuma Platòun 'l iva inparê a ragionèr i lavōr ala manéra dal só mister Sócret.
Platòun al s figùra che soquànt òm i sìen lighê in cadèini, màṅ, pē e cupèt, in fonda a na cavèrna, vìa dala luś e dal'ària 'd fóra. Platòun al s figùra che chelōr i nn'es sìen mài adê che fóra ded lè a gh'sìa al mond cum al cgnusòm nuèter.
Chi perśunēr chè, lighê cuma gl'ìn man e pē, i gh'la chèven sōl ed guardèr davànti a lōr, dagli òmbri invièdi atàc a na paréda edla cavèrna, ombri edla vìta e di lavōr ch'a sucéd fóra dala cavèrna e che na luś da 'l élta la gh'spedìs là śò atâc ai mùr. Chelōr i armàgnen tut al tèinp persuèś che tùt al mònd al sìa fat 'd òmbri. Se un dè ùn ed chi perśunér chè al gnìs liberê, a s capìs che chelò al farà na bèla fadìga a crèder ch'a sìa più reèl al mond fóra ded lè piutôst che quèl dagli òmbri ch'al s era abituê.
Al gh'arà biśògn incòr ed guardèr n'ètra volta dagli òmbri, di quêl ch'i se spècen in dl'àqua, al farà fadìga a 'tintères a guardèr i lavōr cuma gl'ìn dabòun, minga piat come chegli ombri ch'al gh'era abituê. E anc la só vìsta la gh'arà avû biśògn 'd abituères piàṅ piàṅ a tuta cla luś lè dal dè fóra dala cavèrna. Anc turnèr śò a persuàder i cunpàgn ed gróta che su a gh'è 'l mond reèl, 'l arà da èser un bèl rìsć: mèinter ch'a s torna in dl'òra edla cavèrna, i òć i gh'aràn biśògn incòr 'd abituères ala poca luś, e intànt chièter perśunér i gh'avràn edla difidèinsa e i pinsaràn che lò là al'élta al se sìa bruśê i òć, ch'al còunta dal stravagànsi e i credaràn ch'al s sìa matî.

'L eśèinpi al fèva anc capìr che 'n filòśof al fà fadìga a parér normèl per di agìnt che 'l veritê i nn'i vèden gnanc da luntàn.

Vóś lighèdi

Èter progêt

Wikimedia Commons contiene file multimediali su Alegorìa dla cavèrna

Colegamèint estèren

(IT) Na só recitasiòun in dal youtube.
(IT) Na spiegasiòun in sìm'a youtube.