Tòra ed Rusnèla
|
C'l artìcul chè 'l è scrit in
Arzân |
La Tòra ed Rusnèla ( Torre di Rossenella in italiân) l'é ind al cmûn ed Canòsa in pruvîncia ed Rèz insém a l' Apenèin. La Tòraa l'é atâch al Castèl ed Rusèina e che sèins' êter a n'à fât pêrt cme Tòra 'd avistamèint.
Ciamêda ânca Guardiōla, l' as câta ind la séma 'd un spròun ed mûnt a mezdé ed prêda ed Rusèina. L'é stêda di Da Curèz, dôp al môrt ed Gilberto Azzo Da Correggio int al 1402 la Tòra l'é stêda dêda, per invistidûra da pêrt dal Dóca ed Milân alōra sgnōr ed Pèrma, al famōş Ottone Terzi.
L' é turnêda pó ai Da Curèz fîn al sequèster dal fèdev da pêrt dal Dóca Ranuccio Farnese. La Guardiōla l'êra un putèint turiòun a piânta fâta a retângol bèle circundê da mûri e fusòun e êtri amzûri ed difèişa. L'é mésa in manēra che al dō pêrti pió lòunghi în vultêdi a mesdé e a mezanôt e al pêrt cûrti a sîra e matèina. A i pē ed l'ingrès a gh'é la cistêrna ed l'âcva, la só puşisiòun l'é mésa in manêra ed mantgîr l'âcva sèimper frèsca.
La Tòra l' é só trî piân: al piânt tèra, ch' l' êra druvê cme magaşèin pr' al j êrmi e al magnêr, l'êra sèinsa ingrès. Ind al prém piân còl 'd arîv, a svèin a l'ingrès, a gh'é al camèin, ch' ed frûnt al gh' à al spâsi dó a magnêva chî stêva ind la Tòra. Al piân d' ed sōver l'êra druvê cme l'alôg pr'al distacamèint ch'al difendîva la pustasiòun, al piân sòta i còp, cun un caminamèint merlê, al gh'îva la funsiòun 'd avistamèint. Al piân tèra a gh' êra sōl 'n' avêrta fâta da 'na fisûra svaşêda, mèinter da la pêrta a matèina a gh'êra al magaşèin. Al fnèstri a gh'îven un bûş céch cun d' intōrna dal prêdi squadrêdi, in manēra da prèir guardêr fôra in sicurèsa.
Vêrs l'intêren, dèinter ind al spesôr dal mûr, un şvêş tajê in môd da permèter al muvimèint dal suldê. Ind la pêrt a mezdé, dóve a gh'é la parèida a strapiòmb, dû strân bûş un d'ed sôver a cl' êter êren al cèso per i guardiân. A 's prîva andêr dèinter a la Tòra sōl cun 'na schêla che, s ' l' êra necesâri, la gnîva tirêda dèinter e pugêda atâch a la parèida lòunga. I colegamèint tra i divêrs piân a gnîve fât cun dal schêli ed lègn gancêdi a di sustègn in prêda.
Ed la Tòra ed Rusnèla armâgnen i prém dû piân e un pcòun dal têrs. Al dé d'incô l'é proprietê dal cmûn ed Canòsa, l'é stêda avêrta ed nōv al 14 ed lój 2007 dôp un impurtânt restâver.
Materiêl pr'andêregh in fònda
(manca):
- Fabbi Fernando - Il castello di Rossena e la torre di Rossenella. - Reggio Emilia : Bizzocchi, 1953
- Fernando Fabbi - Il castello di Rossena e la torre di Rossenella : la chiesa di S.Matteo e i suoi oratori - Reggio Emilia : Bizzocchi Gianni, 1992.