Nanni Moretti

C'l artìcul chè 'l è scrit in Miranduléś

Nanni Moretti (Brunìc, 19 ad Maǵ dal 1946), 'l è 'n atōr, regìsta, prudutōr e senegiadōr itagliàṅ.

A 'l inìsi 'l sò òpri i dascurìvan da spés di lōg cumùṅ e di prubléma dal mónd di śōvan, cun na viśiòṅ irònica e sarcàstica, ma in séguit i aṅ più puntâ 'l dî su na crìtica dla sucietà itagliàna e di sò custùm.

In dla sò caréra 'l à vins òt „Dàvid ad Dunatèl“ e ùndas „Nàstar 'd Argìnt“. A 'l Fèstival ad Venèsia 'l à pò purtâ a cà al Lèòṅ 'd Argìnt par Sogni d'oro (1981) vinsénd anc 'n Ōrs 'd Argìnt a 'l Fèstival ad Berlîṅ par La messa è finita (1986) e na Palma 'd Òr a 'l Fèstival ad Cannes par La stanza del figlio (2001) e 'l Prix de la mise en scène par Caro diario (1994).

Biugrafìa

Nâ par caś in Élt Édǵ da di genitōr rumàṅ in vacànsa, Nanni al crés studiànd a 'l lìceo clàsic Lucrezio Caro ad Róma, śugànd a pala-nōd in dla S.S. Lazio Nuoto e girànd i sò prim curtumetràǵ druànd na cinepréśa Super 8 cumpràda vindénd la cò culesiòṅ ad francbói.

In dal Dicémbar dal 1976 al gira 'l sò prim film, Io sono un autarchico, in du 'l rècita 'l persunàǵ ad Michele Apicella tulénd in prèst al cugnóm da sò màdar, na prufeśōra 'd létri cun di urìgini napulitàni. 'L an dòp al lavóra p'r i Fradèi Taviani in Padre padrone. In Ecce bombo dal 1978, film custâ sènt-utànta migliòṅ ad franc e ch'al 'n à incasâ dū migliàrd, al dà adòs a Alberto Sordi ch'al n à mai tòlt na puśisiòṅ pulìtiga in tuta la sò vita.

In dal 1981 al vins al Lèòṅ 'd Argìnt a 'l Fèstival ad Venèsia par Sogni d'oro, pò al gira Bianca (1984) e La messa è finita (1985), premiâ a Berlîṅ. In dal 1989 al gira 'n film su la pala-nōd e su la criśi dla sinìstra itagliàna, Palombella rossa, in du a gh'è l'Asia Argento e Silvio Orlando. Moretti, in di pagn ad Michele Apicella, al fà 'n rimbròt memuràbil rivànd a dir «Chi dascór mâł, al pénsa mâł e 'l viṿ mâł. A gh'è da catàr al paròli giùsti: al paròli i èṅ impurtànti!»^[1].

In dal 1991, recitànd la part dal minìstar Cesare Botero in Il portaborse ad Daniele Luchetti, al vins un „Dàvid ad Dunatèl“ cuma atōr prutagunìsta. Dū an dòp l'è la vòlta 'd un film ad tri epiśòdi auto-biugràfic, Caro diario, ch'al vins al prèmi par la regìa a Cannes. In dal 1998, in dla pelìcula Aprile dedicàda a sò fiōl Pietro, al tira gl'uréci a Massimo D'Alema dgénd «D'Alema, dì quèl ad sinìstra!» mént'r al guardàva 'n dibàtit televiśìṿ in dū chi lò 'l taśìva su 'l paròli 'd Silvio Berlusconi.

In dal 2001 Nanni al vins la Palma 'd Òr a 'l Fèstival ad Cannes p'r al film dramàtic La stanza del figlio, in du 'n pàd'r al gh'à da far frònt a la mòrt ad sò fiōl, mént'r in dal 2006 al gira Il caimano pinsànd a la figùra 'd Silvio Berlusconi. Al sò dū ultmi òpri i èṅ Habemus Papam (2011) e Mia madre (2015).