Miles gloriosus

C'l artìcol chè 'l è scrit in Carpśàn

Miles gloriosus, a dìr "Al suldê fanfaròun" (Il soldato fanfarone in itagliàṅ), l'è na cumédia latèina dal Plàvti scrìta vers la fin dal ters sécol prìma 'd Crìst.
La cumédia la descòr 'd un suldê dimòndi infiê 'd bòria, ch'al n'lasa mài lè 'd cuntèr dal só finti prodèsi, e che però al gnarà bèin desfiê dal só sèrev fùreb, ch'al gh'la cavarà anca 'd liberèr la ragàsa che lalò 'l ìva purtê vìa da 'l só murōś.

«

Pyrgopolynices: Curate ut splendor meo sit clupeo clarior
quam solis radii esse olim quom sudumst solent,
ut, ubi usus veniat, contra conserta manu
praestringat oculorum aciem in acie hostibus.
nam ego hanc machaeram mihi consolari volo;
ne lamentetur neve animum despondeat,
quia se iam pridem feriatam gestitem,
quae misera gestit ~ et fartem facere ex hostibus.
sed ubi Artotrogus hic est? Artotrogvs: Stat propter virum
fortem atque fortunatum et forma regia;
tum bellatorem—Mars haud ausit dicere
neque aequiperare suas virtutes ad tuas.»

(LA)('L inìsi dal Miles gloriosus dal Plàvto, III sèc. prìma 'd Crìst)

«

Pyrgopolynices: Ragâs, fê bèin a mōd a lustrèr al mé scūd, ch'al gh'à da brilèr de più che i râǵ dal sōl in na giurnèda tersa, e in manéra che, quand a gh'in s'rà biśògn, in dla batàja, la só brilantèsa la farà strichèr i ôć a tùt i nimîg. Mè a vój consolèr cla mé spèda chè, ch'la n's lamèinta, puvrèina, ch'la n's buta śò, puvràsa, ch'l è bèle trôp tèimp ch'l'è drē a punsèr, e invéci la gh'à vója 'd sfetlèr soquànt nimîg. Mo in dû ē-'l 'l Artrotogus?
Artotrogvs: A sun chè atēś, chè śvèin a 'l eròe, 'n eròe super-bêl c'ma 'n rè e 'n suldê meravijōś! Gh'la cavarèv-el Mêrt ed mèt'r a cunfròunt el só batàj a 'l tō? Nò 'd sicûr!»

(MUD)

Sunt

Personâǵ

Pyrgopolynices – Al suldê dl eśèrcit ch'al và sàimp'r adrē a fèr-es bêl cuntènd in gîr dal bali in sìm'a dal só grandi impréśi, e ch'a gh'piêś dimòndi cal dòni.
Artotrogus – Al sèrev mo anca 'lchîn, dal Pyrgopolynices.
Palaestrio – Al sćêv dal suldê (la macèta furba ch'al śgumbiarà la matàsa), cunprê da pôc tèimp dai pirêt ch'i 'l ìven rapî a 'l padròun 'd prìma Pleusicles.
Periplectomenus – Un ṿcìn 'd Éfeśo, śvèin ed cà dal suldê śbrufòun, e ch'al iutarà al Palestrio a desfièr quel là dala só bòria.
Sceledrus – 'N èter sćêv dal suldê, catê a fèr la spìa in dla cà 'd Periplectomeanus.
Pleusicles – Un śuvnôt ateniéś, inamurê dla ragàsa purtèda vìa, e anc al padròun ed prìma dal Palestrio.
Lurcio – Un sćêv dal suldê.
Philocomasium – La bela ragàsa purtèda vìa da 'l Pyrgopolynices.
Acroteleutium – Na putàna in cà dal Periplectomenus.
Milphidippa – La serva dl'Acroteleutium.
Un ragasōl sćêv.
Cario – Al cōg dal Periplectomenus.

Al còunt

La Filocomàśia (Philocomasium in latèin), na śuvnèta 'd cà, inamurèda dal só padròun ateniéś Plèvśichel (Pleusicles in gréc), la vin rapìda da 'l suldê fanfaròun Pirgopolinîś (Pyrgopolynices) ind un mumèint che 'l Plèvśichel 'l era 'ndê vìa luntàṅ. Al ser'v ed cà Palestriòun (Palestrio in latèin) al vōl avertìr al Plèvsichel dal brùt lavōr, cun 'l andèr là da lò a Navpât, indû 'l padròun 'l era 'ndê a fèr 'n ambasèda. Mo pròpia in cal mèinter, al sèrev al vin rapî da na banda 'd pirêt ch'l'al vend, guerda chêś, incòr a 'l Pirgopolinîś. Furtùna che prìma dla servitù da 'l padròun nōv, al Palestriòun al gh'l ìva cavèda 'd fèr savér a 'l padròun 'd prìma ed tùt chi rapimèint chè e che adèsa la bèla Filocomàśia la s catèva dòunc a Éfeśo, perśunéra dal suldê fanfaròun.