Castèl di Pio

C'l artìcol chè 'l è scrit in Carpśàn

Al Castèl di Pio 'l è 'l Castèl ed Chèrp, ch'al sèra tuta la banda a matèina edla grosa piàsa Martiri. Al castèl al se ślunga da cl'èter cô, a sarèr al piasèl Re Astólfo, d'in fàcia a la ciśulèina dla Sègra.

Incō al castèl 'l è druê da 'l Muśèo cìvic, in dal só prim e secònd piàṅ, da 'l Muśèo-monumèint a 'l deportê polìtic e rasiêl a pian tèra, dala bibliotéca di ragasōl "Falco magico" in dal cô Nord a pian tèra, da 'l Archìvi comunèl, in dal cô Sud a pian tèra ch'a s fàcia in dal Piasèl Re Astolfo.

La só stòria

Al castèl 'l è stê tirê sù in di tèimp pasê, in soquànt mumèint diferèint, cun dal śunti ded sà e ded là dala só inisièla pianta sentrèla, dimòndi più cica, dal sécol X. L'era in alóra, na fortèsa còuntra eli invaśiòun ùngheri. In dal 1320 al sgnōr Rinaldo Bonaccolsi al śuntèva, ala prìma costrusiòun, la tòr più a Nord, ciamèda tòr dal Pasarèin.
Na sinquantèina 'd an più tèrd, 'l anvō ed Manfrédo Pio, Giberto, al tira sù la Róca Nóva ed fiànc ala Róca vècia. Ai inìsi dal '400, el costrusiòun ch'i stèven arèinti mo separèdi, invéci i gniven śuntèdi i ùni cun chegli ètri dal Curidōr, dit anca "Palasōl". In dal 1450, Galàs ed Marco Pio al śunta, a meśdè, al Turiòun di spaggnōl, imponèint e merlê in élta. Quand, vers la fin del Quatersèint, in dal palàs a gh'stà Alberto III Pio, l'è la volta che tut al complès al vin migliorê, ristruturê, arśigogolê e mìs mej insèm dintórna al bèl curtìl quadrê col pordeg dal 1504 ch'a gh'èm anc incō. La Tòr edl arlòj l'è invéci stèda tirèda sù in dal Setsèint.^[1]