Via Emélia

Artécol in dialèt arzân

La Via Emélia l’é ‘na strêda rumâna fâta fêr dal cônsol Marco Emilio Lepido (cônsol 187 a.C.) per coleghêr in lénia dréta Rémin cun Piasèinsa. Incō l’é clasifichêda cme strêda statêla cun al nòm SS 9 e al percōrs al finès a Milân.

Disègn ed la via Emélia (in bló)

La strêda l’é stêda fâta tr’ al 189 a.C. e al 187 a.C.
In còl peréiod la colônia ed Placentia (Piasèinsa) l’êra circundêda dai Galli Boi che, sibèin ch’ j-êren stê scunfét, an îven mìa vrû firmê la pêṣ cun Ròma. Al perécol ed rivôlti l’êra dòunca vèira.

Ròma alōra l' à decîs ed fêr ‘na strêda militêra fîn a Placentia per fêr spustêr in prèsia l'esêrcit cun la mîra ed dumêr pusèbili rivôlti di Boi. Soquânt ân dôp la via Emélia l’é stêda slunghêda da Piasèinsa a Milân.

La strêda rumâna sót al livèl dal dé d’incō. Schêv a Rèz

Al pió grândi sitê traversêdi, ed nâsita rumâna o arfâti da i rumâni, în: Ceşēna (Caesena), Forlimpopoli (Forum Popili), Furlé (Forum Livii), Faèinsa (Faventia), Iomla (Forum Cornelii), (Claterna, sparîda ind al VI sec.d.c. dôp ed la guèra Greco-gôtica), Bològna (Bononia), Mòdna (Mutina), Rèz (Regium Lepidi), Sânt'Ilâri d'Èinsa (Tannetum), Pèrma, Fidèinsa (Fidentia), e Piasèinsa (Placentia). La via Emélia rumâna la pasêva ânca per l'impurtânt sitê ed Laus Pompeia, incô Lodvèc, circa sînch chilômeter a sîra rispèt a la sitê dal dé d’incô Lôd (al percōrs l’é stê modifichê int al XII sècol prôpria per tuchêr la nōva sitê ed Lôd, dôp che Laus Pompeia l’é stêda butêda zò).

La via Emélia la coleghêva dō impurtânti strêdi rumâni: la via Flaménia, strêda consolêra ch’ la partîva da Ròma e la finîva prôpria a Rémin, colônia fundêda int al 268 a.C.; e la via Postómia, che da Piasèinsa la rivêva a l’Aquilèia, ultèm cèinter imputânt dal Vènet préma di cunfîn ‘d la pruvîncia itâlica, osèja la penisòla italiâna, tgnûda sóta al cmând dirèt ed Ròma.

La via Emélia a Rèz incō

Ind i pès fôra al sitê la via l’ēra ed sôlit salghêda cun ‘d la gêra, mèinter al d’ed dèinter dal sitê l’ēra despès salghêda cun di grôs lastròun ed prēda. Per traversêr i fióm e i turèint a gnîven fât di pûnt dal vôlti grandiōṣ, cme còl insèma al turèint Gaiana atâch a Castèl Sân Pêder, purtrôp butê zò ind al tèimp ed l’ûltma guèra.

La via Emélia l’é incòra al dé d’incō la strêda principêla ed l'Emélia-Rumâgna. In môd paralêl al só percōrs în stêdi fâti l' Avtostrêda dal Sōl e al ferovéi Milân-Bològna e la Diretrîṣ adriâtica ch’ la partés da Bològna, per pó andêr in Rumâgna e traversêrla fîn a Rémin.

Materiêl pr'andêregh in fònda

(manca)Lésta di léber e documèint impurtântLésta di lébber e documèint impurtantBibliografia ed opere di riferimento:

1. Giulio Bizzarri e Eleonora Bronzoni - Esplorazioni sulla via Emilia : vedute nel paesaggio - Milano : Feltrinelli, 1986
2. Le superstiti figlie di Luigi XV sovrano a Parma lungo la via dell'Emilia : 28 marzo - 7 aprile 1791 B. Fava. - Parma : Artegrafica Silva, 1966
3. La via dei romei attraverso l'Emilia-Romagna. - Milano : Touring club italiano, 1997.
4. Saltini Antonio, Salomoni M. Teresa, Rossi Cescati StefanoVia Emilia. Percorsi inconsueti fra i comuni dell'antica strada consolare, Edagricole, Bologna 2003

(manca)E'v prén interesêr ânca st' al pâgini chéGuarder anchVedere anche:
Comunicasiòun stradêli atravêrs i tèimp: Milân-Piasèinsa-Bològna