Noti 'd Infermerìa: Cuś l'ē e cuś la nn'è briśa

C'l artìcol chè 'l è scrit in Carpśàn

Noti 'd Infermerìa: Cuś l'ē e cuś la nn'è briśa (Notes on Nursing: What it is and What it is Not al tìtol originêl in ingléś) 'l è 'n scrìt edla Florence Nightingale dal 1859 per dèr di cunsìli 'd infermerìa sìa a cal dòni che lē la furmèva in dla scóla, mo pò anca a cal reśdóri ch'i gh'ìven da curèr dla ginta in cà.

«

... If, then, every woman must at some time or other of her life, become a nurse, i.e., have charge of somebody's health, how immense and how valuable would be the produce of her united experience if every woman would think how to nurse.
I do not pretend to teach her how, I ask her to teach herself, and for this purpose I venture to give her some hints.»

(EN)(Pcòun dla prefasiòun a 'l "Notes on nursing", 1860)

«

... Alóra, se na dòna, ind un quèlc perìod edla só vìta, la dēv edvintèr inferméra, p'r eśèinpi fèr-es careg edla salùt 'd un quelchidùn, quànt grand e valid al s'rèv al riśultêt ed cl'esperiìnsa lè se cla dòna la pinsìs adrē ala manéra 'd curèr.
Mè a n'pretènd brìśa 'd insgnèr-'gh-en la manéra, mè a ghe dmànd 'd insgnèr-'s-la da per lē, e per cal mutîv chè mè a prōv a dèr-egh soquànt cunsìli.»

(MUD)

Al manuêl 'l è 'l prìm ch'al descòr 'd 'n argumèint dal gèner, vist che fin a cal mumèint lè i uspidêl i éren tanti volti più di laśarèt per tgnìr tùt insèm i malê e na sìnsia la n's 'n era minga pròpia interesèda. Anc chel dòni ch'i curèv'n i malê i nn'éren minga tòlti in cunsiderasiòun, perchè 'gnurànti e mìa preparèdi. Al scrìv'r-egh di cunsìli apòsta 'l arbaltèva al tîr.
Al liber al gniva divîś in cal sesiòun chè:

ventilasiòun e 'rscaldamèint
salùt in del cà
gestiòun di lavōr cìc (c'ma i fàn chièter màinter che uèt'r a sî vìa)
rumōr
varietê (ambînt)
magnèr e che tîp ed magnèr
lêt e biancherìa
lûś
pulisìa dal stànsi
pulisìa personèla
descòrer in sìm'a 'l sperànsi e i cunsìli (el felsi arcmandasiòun dla famìja e di amîg a 'l malê)
oservasiòun dal malê