Längua emiglièna-rumagnôla
C'l artìcul chè 'l è scrit in Arzân |
Artécol in dialèt arzân
L’emiliân-rumagnōl (in italiân emiliano-romagnolo) l’é un gróp ed léngui ed la famàéja ed léngui gallo-italica parlê int l’Êlta Itâlia. L’insèm de sté varietê, cgnusûda cme léngua emiliâna-rumagnōla, l’é arcgnusûda tr’al léngui pió céchi ed l’Europa fîn dal 1981.
La léngua emiliâna-rumagnōla l’é ‘na léngua regionêla cme la dîs la Carta europea delle lingue regionali o minoritarie, ch’ la cunfêrma che per: « … lingue regionali o minoritarie si intendono le lingue […] che non sono dialetti della lingua ufficiale dello stato ». La Carta europea delle lingue regionali o minoritarie l’é stêda cunfermêda al 25 ed zògn dal 1992 e l’é in vigōr dal 1 mêrz 1998. L’Itâlia l’à firmê sté chêrta al 27 ed zògn dal 2000 mó l’an ‘n’à mìa incòra apruvêda.
La léngua emiliâna-rumagnōla l’é stêda arcgnusûda fîn da i tèimp dal Biondelli* cme ‘na léngua gallo-italica, insèm al légor, al lumbêrd e al piemuntèiṣ. Al lèngui gallo-italichi fân pêrt dal léngui gallo-romanzi e dal gròp pió grând dal léngui romanzi ed sîra, secònd la distinsiòun ed von Wartburg*.
La léngua emiliâna-rumagnōla l’é parlêda int l’Emélia-Rumâgna, int la pêrt ed sōvra dal Mêrchi (pruvîncia ed Pêṣer) e in Tuscâna (pruvîncia ed Mâsa-Carēra). L’a ‘s divèd in dō pêrti: l’Emigliàn e al Rumagnōl. A’s pèinsa che la divisiòun tr’al dō sesiòun descréti sōvra la sia sucèsa a l’inési dal Medioēv, quând i Bizantèin gvernêven la Rumâgna e i Longobêrd l’Emélia.
Materiêl pr'andêregh in fònda
(manca):
- B. Biondelli "Saggio sui dialetti Gallo-italici" , 1853.
- Walter von Wartburg, Die Ausgliederung der romanischen Sprachräume, 1950.
Colegamèint d'ed fōra
- (EN) Chêrta Europea dal Léngui Regionêli o dal minorânsi
- (IT) La variazione sociolinguistica: analisi degli usi linguistici a San Prospero (Modena) - Tesi di Laurea di Alice Cavallini
- (IT) "Dialetti Emiliano-romagnoli" dal Fabio Foresti per l’Enciclopedia dell'Italiano edl’Enciclopedia Treccani
- (IT) Un vucabulàri ed dialèt emiliân-rumagnōl in dla reda