Centrêli elètrichi ed Ligûnchi

 Arzân

C'l artìcul chè 'l è scrit in Arzân

Centrêla ed Ligûnchi e al lêgh

Al centrêli elètrichi ed Ligûnchi (Centrali elettriche di Ligonchio in italiân) in (pruvîncia ed Rèz) în trèi, óna l'é int al paèiş ed Ligûnchi e ch' al j êtri dō int la frasiòun Predêri; în trèi centrêli elètrichi a cascêda ch' a şfrûten al j âcvi di bacîn di turèint Ôşla e Rusèndla, che a la fîn a vân a dêr int al fióm Sècia.

Spiegasiòun

Al sistēma dal centrêli elètrichi ed Ligûnchi, ch' al şfrûta la caschêda dal j âchev di bacîn, l'é fât da quât'r impiânt, trî ed l'ENEL e ûn privê. J impiânt ENEL în:Ligûnchi-Ôşla (8,5 MW) Ligûnchi-Rusèndla (2,6 MW) e Predêri (11,9 MW) I prém dû în int la la centrêla ed Ligûnchi mèinter cl'êter l'é int la centrêla ed Predêri ch' a 's câta pió in bâs vêrs la vâl. Al ciapêdi insém al turèint Ôşla a vînen fâti cun un bacîn artificêl ed la "Prèişa Êlta" e la travêrsa ed la "Prèişa Bâsa". , mèinter la ciapêda dal turèint Rusèndla la vîn fâta cun un sistēma a 5 prèişi, int l' ōrdin: insém a la Rusèndla, insém a Ré Rè, insém a Ré Frèd, e insém al Ré Bgiolèt, dôp sté âchev a vân a finîr int 'na vâsca ed câregh in cavêrna sòt al Gròp La centrêla ed Ligûnchi la sfrûta al sêlt ed l' Ôşla (276,2 m) cun 'na turbèina Pelton cun l' âs drét e al sêlt ed la Rusèndla (197,5 m) cun 'na turbèina Francis e 'na turbèina Pelton tóti dō cun l' âs zachê. Al scâregh ed la centrêla al và a finîr int al bacîn artificêl ed Ligûnchi ch' al mantîn l'âcva a la centrêla ed Predêri (sêlt 143,9 m) mantgnûda ânca dal prèişi pió céchi insém a di turèint in spònda dréta ed la valêda. La centrêla ed Predêri la gh'à 'na turbèina Francis cun l' âs drét. . Da la centrêla ed Predêri a partés un canêl a pèil léber, ch' al tōş só al j âcvi scarghêdi dal turbèini 'd la centrêla, al và avanti per 1 chilômetr cîrca per pó dêr in 'na vâsca céca ed câregh, d'ed ché a partés 'na cundòta fursêda ch' la sêrov a la têrsa a ûltma centrêla elètrica dal turèint Ôşla, ed proprietê 'd la P.E.I. srl, ch' la gh'à 'na putèinsa ed 3 MW cîrca; la gh'à dû gróp fât da dō turbèini Francis óna cun l' âs drét e cl'êtra cun l' âs zachê.

Stôria

Al centrêli a vân in funsiòun int al 1922 (l'impiânt Ligûnchi-Ôşla int al 1928) dôp ân ed lavōr ch' àn arciamê mân d'ôvra da tóta la pruvîncia ed Rèz. Al stâbil ed la centrêla ed Ligûnchi l'é stê fât in stîl Art Nuveau e al rapreşèinta un elegânt esèimpi 'd architetûra industriêla. In ch' j ân, la centrêla ed Ligûnchi l'é un impurtânt ôvra ed la tètnica insém al teritôri ch' l' à dê 'na mân a stêr ed mèj e l'à dê 'na mân a fêr crèser al nómer ed la gînt int la zôna. La centrêla pôca a la vôlta l'é dvintêda avtomâtica còst l' à purtê a un câl di dipendèint e un câl dal nómer ed la gînt a partîr da j ân ssânta. La centrêla ed Ligûnchi l'é dal tót avtomâtica dal 1992 mèinter Predêri dal 1985, e int al 2010 a cûnten 8 dipendèint. Tr al 10 e al 14 avrîl dal 1945 sté zôna l'é stêda teâter ed 'na batâlia tra la Wehrmacht e la Reşistèinsa al tèimp ed la Secònda Guèra MundiêlaI partigiân, cun l'a jót ed la gînt dal pôst, a gh' l' àn cavêda a fermêr al trópi tedèschi ch' a vrîven butêr zò la centrêla.

Laboratôri ed l'âcva e 'd l'energéia

Dal 2009 al stâbil ed la centrêla ed Ligûnchi al gh' à dèinter l'Atelier dell'acqua e dell'energia,un impurtân laboratôri 'd educasiòun-sientéfich fât da 'na colaborasiòun tra al Pêrch Nasionêl ed l'Apenèin Tôsch-Emiliân e l'urganişasiòun Reggio Children.

Progèt

Per sfrutêr di pió al préişi insém a Ôşla e al Sècia a gh'é in progèt la costrusiòun ed sē impiânt céch ed centrêli.

Nôti

Nôta: cla pâgina ché l'é stêda inviêda cun 'na tradusiòun da Centrale idroelettrica di Ligonchio e Predare trâta da it.wikipedia.org.
Guêrda la stôria ed la pâgina uriginêla per cgnòser l'elèinch 'd j autōr.