Acquis ed Schengen
|
C'l artìcol chè 'l è scrit in
Carpśàn |
'L acquis ed Schengen (da'l francéś acquis, partisìpi pasê dal vereb acquérir, tōr sù, tōr dèinter, ciapèr, per dìr quèl ch'è stê purtê a cà) 'l è 'n insèm ed lēś e 'd reghli, integrèdi in dal dirìt edl'Uniòun evropèa, ch'i vólen iutèr i pasàǵ ed persòuni dèinter in quèl ch'a s ciàma Spasi Schengen, secònda quèl che i soquànt diferèint Stêt edl'Evròpa i àpien sotascrìt in dla Convensiòun ed Schengen.[1][2]
Cl insèm 'd acòrdi chè, ciamê anca acòrdi ed Schengen i tóśn al só nòm dala sitadèina ed Schengen, indû i gniven sotascrìt, in dal Lusenbùrg, a metê strèda tra la Fransa e la Germàggna.
██ Stêt ch'i aderìsen a l'UE
██ Stêt ch'i nn'aderìsen minga a l'UE, mo ch'i déven tgnìrgh adrē
██ Stêt UE ch'i aderìsen a l'UE 'd opt-out
██ Stêt ch'i nn'aderìsen minga a l'UE
██ Stêt ch'i nn'aderìsen minga a l'UE de facto
██ Stêt ch'i nn'aderìsen minga a l'UE coi cunfìn avèrt
Descrisiòun
'L acquis al tōś dèinter:
- 'l Acòrd ed Schengen, sotascrìt al 14 ed śùgn dal 1985 da 'l Benelux, la Fransa e la Germàggna;
- la Convensiòun 'd aplicasiòun edl Acòrd ed Schengen, firmèda al 19 ed śùgn dal 1990;
- i acòrd ed tgnìr adrē ala Convensiòun da pèrt 'd èter Stêt damànd l'Itàglia in dal 1990, la Spaggna e 'l Portogàl in dal 1991, la Grécia (1992), l'Àvstria (1995), la Danimàrca, la Finlàndia e la Śvésia in dal 1996;
- el deciśiòun dal Comitêt eśecutìv e dal Grup sentrèl.
Quèl ch'a s è vlû fèr, con chi acòrdi chè, 'l è stê ed tōr vìa chi contròl a 'l persòuni a 'l fruntéri che prìma i frenèven i pasàǵ da 'n Stêt a cl èter. I contròl, a s s è mis 'd acòrd ch'i s àpien da fèr sè ai cunfìn, mo però quī estèren a 'l stès Spasi Schengen. Da mêś ai acòrd tolt, a gh'è anc quī ch'a gh'è da tgnìr adrē ala criminalitê tùt i Paéś in colaborasiòun, psend la polisìa 'd un Stêt curr adrē a un delinquèint anca dedlà dala só Nasiòun, e psend druèr 'n ùnic database tgnû tut i Paéś insèm, al Sistéma 'd informasiòun ed Schengen (SIS).
La só stòria
Al tratê 'd Amsterdam, partî al prim ed maǵ dal 1999, 'l à tolt dèinter al sistéma Schengen in dl'Uniòun evropèa; con la deciśiòun 1999/435/CE dal Cunsìli edl'Uniòun evropèa, dal 20 ed maǵ 1999 dòunca è stê tolt'l elèinc di elemèint ch'i fan 'l acquis ed Schengen.[3]
Vōś lighèdi
- Schengen
- Uniòun Evropèa
- Cooperasiòun raforsèda
- Opt-out indl'Uniòun Evropèa
- Tratê ed Prüm (2005)
- Uniòun nòrdica di pasapòrt
Noti e referèinsi
- ↑ (IT) Na spiegasiòun edl acquis ed Schengen in dal Disionàri Simone in dla réda.
- ↑ (IT) I acòrd ed Schengen spieghê in dl’Enciclopedia Treccani in dal web.
- ↑ (IT) La lēś 1999/435/CE in formêt pdf in dla réda.
Èter progèt
Wikimedia Commons contiene file multimediali su Acquis ed Schengen
Colegamèint estèren
- (IT) 'L Acquis ed Schengen in formêt pdf publichê dala Gaśèta Uficèla dal Comunitê evropèi in dal 22 ed setèmber dal 2000.
- (IT) I acòrd ed Schengen in sìm'a l'ensiclopedìa Treccani in dla réda.