Vai al contenuto

Zirudèla

Da Wikipedia.
St artéccol qué l é scrétt in bulgnaiṡ Emigliàn
«
Zè Rodèla fé pladùr
Cuntadin, Garzón, Arzdùr,
Siè pur Felsina più bella
Tic, e dai la Zè Rudèla.

Su, Cerghétt e Campanèr,
La starmìda andè a sunèr
Dei pur fort int la mzanèla
Tic, e dai la Zè Rudèla.

Che i curài e gl'ingranà
Siè più belli e più sgurà,
Mudàv ben anc la stanèla
Tic, e dai la Zè Rudèla.

E s'ai manca i sunadùr
Tulì fora al maccaclùr
E piciàl int la padèla
Tic, e dai la Zè Rudèla.

Ed insòmma tutt ancù
S'ha da far a chi po' più
Che Mezfant l'è muntà in sèla
Tic, e dai la Zè Rudèla.»

(Pr un dsnèr ed campagna in dialatt bulgnais
ed Giuseppe Mezzofanti (fén dal XIX sécol))

La zirudèla l'é un cunpunimänt scherzåuṡ ch'as cantèva - in uréżżen par la pió in canpâgna - pr i matrimòni o pr i gran magnèr campagnû. Pô dåpp as à tachè a cantèrel anc pr äl lâurei, aniversèri o di èter avenimént indóvv as magnèva e indóvv al zirudlèr gîva ai festegè al sô prupòṡit. L'uréżżen l'à da èser antîga e la declamaziån l'era cantilenè sänper cån dla mûṡica e al mutîv l é fât ed quartén ed vêrs utunèri in rémma baṡè, ch'î avèven da terminèr par “Tòc e dâi la zirudèla” o par “Tíc e tac la zirudèla”.

Da l'800 in avänti as à tachè a pêrṡer ste môd ché cån la mûṡica e la zirudèla l'é advintè 'na poveṡî da lèżer, magâra riferännds ai fât dal dé. I mâster ed sta tradiziån qué i én stè al Iuṡèv Râgna, al rà di imbonidûr dla Piazôla, e Marén Piâza, al povêta cuntadén, cum ai piaṡîva ed ciamères.

Uréżżen dla parôla

[modifica | mudéfica la surzéia]

An s é brîṡa sicûra däli uréżżen dla parôla. Al musicòleg Francesco Balilla Pratella al cradd ch'äli uréżżen dla zirudèla ai séppen i cunpunimént zirculèr dla famajja däl rotae, di rondî e di rondò dal Mediuêv, ch'i gnîven sunè cunt l'organistrum, ch'i an dè uréżżen a la ghirånnda.

As truvän inanz a un quèl lighè a däl sinfunî antîghi ch'l arcôrden da cla vî o da cl ètra la zircularitè.

Äl zirudèl pió famåuṡi

[modifica | mudéfica la surzéia]

La zirudèla pió famåuṡa l'è “Al fatâz di Żardén Margarétta”, cgnusó anc cme “La Flèvia” (al nómm dla protagunéssta, un cunpunimänt spénnt ch'l é pasè par di ân ed man).

Al sît bulgnaiṡ.