Stófa

C'l artìcol chè 'l è scrit in Carpśàn

La stófa l'è cal manufàt custruî tesènd dū sfilsi 'd fîl perpendiculèri tra lōr: 'l urdî u cadèina (spianèda 'd fìl tut in cla diresiòun vertichèla), e la trâma, ùnic fîl ch' a gh' pàsa da mèś, avanti e indrē, anca in piò manéri diferèinti.

La stófa 'd lung al tèimp

El stófi i tàchen a vgnîr lavurèdi infìn da 'l neolìtic, vist che i archiòlug i àn catè di rést sicûr ed tlèr ed tesidûra in cal perìod acsè luntàṅ.

Anca la sernidùra di materiē da tèser, la cumpagnarà la stòria 'dla tesidûra: el prìmi fîbri druèdi i éren stèdi quìli ch' a s' cavèva dai fùst e dintòr'n ai sèm ed soquànti piànti cum' al lèin, la càṅva, la jùta, la râfia e vìa descurènd. Man a man ch' l' òm primitìv al tgnarà 'drē al bésti, dòunca al cavarà dala lôr pelìsa cal fîbri tèsil ch' a gh' cunvgnarà, cùma la lana dal pégri, dal chèvri, dai camē, dai cunìi u incòri in Cina la séda dai bòś edla parpàia 'dla spēs Bombyx mori.

El diferèinti qualitê 'd stófa

Stófi elementêr

A s' dìś che na stófa l'è 'lementêr quànd l'è costruìda cun na sola trâma e 'n sól urdî, e la n' gh' à brìśa di śvùj 'd decorasiòun tisùdi:

Stófi elementêr

tela: la manéra piò elementêr 'd catèr tresê 'l urdî e la trâma.
taftà: tela 'd séda, sutìla e brilànta.
urbêśa: pan fulê, tìpic edla Sardègna.
pan caśintèin: pan ratinê, tìpic edla Tuscàna.
pan gròs ed Berg'm: pan fulê, tìpic ed Bèrghem.
mùsla: alśéra, tendra e trasparèinta.
georgette: séda p'r élta sarturìa.
chiffòṅ: vēl in séda, dimòndi 'lśér e trasparèint.
urgànśa: in séda u polièster, trasparèinta.
cretòna: in cutòun pēś e robùst.
batìsta: tela alśéra 'd lèin u cutòun.
seersucker: tela in cutòun, cun 'na risadûra in 'dl urdî.
calicot: tela tìpica dl' India.

Stófi uvrèdi cichi

El decorasiòun i s' càten cun dal śligadùri 'd trâma tùti in fìla:

sàia
rêś
ghèrśi
fustâgn
denìm: al tisû di blue-jeans.
tartàṅ
tweed
tela Bandéra: p'r al ricâm Bandéra.
Gabardèin
tela Aida: p'r al ricâm in dû a gh' è da cuntèr i fîl.
emiàna

Stófi cumpòsti o uvrèdi

'L è cla stófa indû i disègn i nn'în mìa stampê mo invéci ricavê cun al tresamèint di fîl colorê. L'è ricavèda da più urdî e più trami ch'i lavór'n insèm:

lampàs: stófa antìga, antenèda dal bruchê.
vlû: stófa quacèda in na manéra regolêr da di plùc tajê fin fin.
spùgna: stófa cun di rundlèin cìc ed fil tùt in sìma ch' i gh' dàn 'na grànd' asorbèinsa.
piqué
vèlcher: na còpia 'd dū stófi: ùna ed spugnèta e cl'ètra cun di micro-rampèin ed plàstica.
damàsc: al fa pèrt del stófi uvrèdi, anca s'la gh' à un sòl urdî e na trâma da per lē.

Vôś lighèdi

Culegamèint estèren