Spóś

C'l artìcul chè 'l è scrit in Miranduléś

Al spóś (Libellula in italiàn) 'l è 'n insèt ch'al fà part dal gènar di Udunâ. Al nóm 'l è stâ sarnî par Carl Nilsson Linnaeus dit Linneo in dal 1758 faghénd-al derivàr da 'l latìn "libra" ch'a vōl dir balànsa par via dla sò manéra ad vulàr, cun gl'ali vèrti da 'l dū bandi.

Descrisiòṅ

Al spóś al gh'à na tèsta bèla granda, cun i òć ch'i métan insém sinquànta-mila ommatidi a 'l incìrca e di anténi curti asè. Al dū para 'd ali, ch'i s davśìnan dimóndi in lunghésa, dal vòlti i èṅ culuràdi e i gh parmétan ad vulàr in présia. La pansa, fata da ùndas pès, l'è lunga e sutìla. Anc s'al gh'à dal śampi, al spóś al n gira minga tant da spés.

Al gh'à na bóca par biasàr tuta sua: al làbar più bas al finìs cun dū pinsi ch'i èṅ druàdi par tgnir stric al magnàr, di insèt ciapâ a 'l vōl in dl'ària e in dl'àqua, anc p'r al fat ch'al n fà minga di stus quànd al s mōv.

Al spóś al fà i óṿ in dl'àqua e dòp i nàsan al neanidi ch'i madùran lè, magnànd quél ch'i càtan in c'l ambìnt lè, dal vòlti anc di pés pìcui druànd na ganàsa speciàla dita "mascra" ch'la s pōl ślargàr quànd a gh'è da culpìr. Dòp soquànt méś pasâ lè a crésar (da 'n an a tri o anc da piò), al ninfi i èṅ prònti a vulàr via, esénd dvintàdi grandi.

A Mòdna i spóś i s ciàman anc cavaòć o pavarèla, mènt'r in dal Mantṿàṅ i al ciàman spóś vért.