Pérpignan
Artìcol in dialètt pramsân
| Pérpignan | |
|---|---|
 |
| Clasificasión siéntifica | |
|---|---|
| Dominì | Eukaryota |
| Rèign | Plantae |
| Supar-división | Spermatophyta |
| División | Magnoliophyta |
| Clâsa | Magnoliopsida |
| Órdin | Urticales |
| Famija | Ulmaceae |
| Genór | Celtis |
| Sòrta | Australis |
| Nomenclatura binomieèla | |
| Celtis australis L. | |
Al Pérpignan (Celtis australis L., 1753), conosù in italjan c'me "Bagolaro" l'é 'na pianta spontanea'd la famija di'Ulmacei. Par inténdrós, l'é parént ed l'Óolóm. L'é 'na pianta c'a s'pól catär tant in-t-l'Evropa méridiónèla, c'me in-t-l'Africa dal Nòrd e in-t-l'Asia minóra.
Déscrisjón
[modifica | mudéfica la surzéia]
Al Pérpignan l'é 'na pianta c'la véna gròsa parèć, fin'à 20 o 25 mètar. Al trus al résta curt e lèrégh, con dil brochi gròsi bombén e un portamént dil bróclén'ni c'al ténda ad isór péndént.
Al lèign l'é ćèr, dur, elastich e'd lónga duräda. Il bròchi, se strapjantèdi, i n'fan miga fatiga a tachèr, par gninta. njanca in mezà a di sass (miga par gninta in italjan l'é ćiamè anca "spaccasassi").
Foij
[modifica | mudéfica la surzéia]Il foij i g'an un picól lóong e una fórma ovèla con di bórd a fil éd résghèt. J s'conosén bén par via ch'al picól l'é miga ćèntrè e la foja l'é pu gròsa da 'na pèrta che da clètra.
Frutt
[modifica | mudéfica la surzéia]
I frutt, ch'j én pićén e nigór, i s'pólón anca magnèr, j én dóls mo i gh'an pòca pólpa, i s'pólén dróvär pu che ätor a fär dil marmlèdi.
Manéri par dróvèról
[modifica | mudéfica la surzéia]Al s'dróva par fär di mòobil, di manégh e al rénda bén bombén anca quanda l'é brusè.
Curiósitè
[modifica | mudéfica la surzéia]Al nòm al dériva da'na sorta'd frusta –al pérpignan– c'la s'droväva par fär móvar i bò e c'l'éra fâta con dil stròpi 'd pérpignan intarsèdi.