Neglèria fowleri
|
C'l artìcul chè 'l è scrit in
Miranduléś |
La Neglèria fowleri (nóm sientìfic Naegleria fowleri, cgnusùda anc cuma Améba Magna-Sarvèl[1]) 'l è 'n èsar prutìsta (p'r inténd'r-as, la n è minga na bèstia e gnanc na piànta) che dal vòlti la pâr n'améba e dgl'atri vòlti 'n còrp flagelâ. Par 'l óm cal parasìta chè 'l è da spés fatàł[2], praticamènt a 'l 100%[3].
La viṿ in di àqui dōlsi di fiùm e di lâg in dua la s cata bèṅ quànd i èṅ caldi méntar s'la temperadùra la s arbàsa 'd sóta di déś grâd la s sèra 'd dèntar dna cisti par prutéś'r-as. La scampa bèṅ anc da par lē ma a difarénsa dgl'atri dū spéci ad Neglèri, la Neglèria gruberi e la Neglèria lovaniensis, la pōl dvintàr anc un parasìta patògen par 'l óm cauśànd un mâł ciamâ Meningoencefalît amébica primària ch'la pòrta a la mòrt in dal 97% di caś in dal gir dna stmana. S'un qualchidòṅ a vîṅ in cuntàt cun la Neglèria tirànd sù p'r al naś dl'àqua in dua a gh 'n è, bvénd-la a n sucéd gnint invéci, l'améba la s fà strada p'r i bulb ulfatìṿ e la riva a 'l sarvèl in dua la s multiplìca magnànd-al in quàt'r e quàt'r-òt[4]. Dòp soquànt dè ad févra, gòmit, mâł ad tèsta[5], alucinasiòṅ e còma, la parsòna ch'la 'l ciàpa l'è praticamènt cundanàda.
Par far fóra la Neglèria a s pōl druàr dal clôr ma qvést chè a s pōl far sōl in pisìna o in di aquedót e minga in di àqui caldi in mèś a la natùra in dua a s và par nudàr.
Nòti
- ↑ Kali, la ragasōla scampàda a l'améba «magna-sarvèl» Corriere.it, 14 'd Agóst dal 2013
- ↑ Stat Unî, al mōr a vint-nóṿ an infetâ par l'améba magna-sarvèl Corriere.it, 2 'd Utóbar dal 2018
- ↑ La dróa dl'àqua dal rubinét p'r i lavàǵ naśài e la mōr par l'améba magna-sarvèl Corriere.it, 8 ad Dicémbar dal 2018
- ↑ Tèxas, améba magna-sarvèl in dla réda ìdrica: in 120 mila séns' àqua Corriere.it, 28 ad Setémbar dal 2020
- ↑ Còsta Rica, améba magna-sarvèl la culpìs na putìna 'd 4 an Corriere.it, 18 ad Favràr dal 2020
Àtar prugèt
Wikiquote contiene citazioni di o su Neglèria fowleri
Wikimedia Commons contiene file multimediali su Neglèria fowleri
