Guarino Veronese
|
C'l artìcol chè 'l è scrit in
Carpśàn |
Guarino Veronese (lat. Guarinus Veronensis u de Guarinis) l' éra stê 'n umanìsta (Verōna 1374 - Frèra 1460). Al tulîva al diplōma 'd nudèr a Pèdva dòp d' avéregh 'scultè el lesiòun d' un mìster tra i prìm edl' umanéśim, Śvàn ed Conversìno da Ravèna. Dal 1403 al 1408 l' éra a Custantinòpul cul M. Crisolora e quand al turnèva indré al s' mitîva a insgnèr al grēc antīg ind un stùdi ed Firèins, stipendiè da un sinàcul privè. Turnè in di sô paràģ, a Venésia in dal 1414, l' avrìva 'na scōla 'd grēc e latèin, in dù, tra l'èter al dvintèva al mìster anca dal Viturèin da Feltre.
In dal 1419 al spustarà la sô scōla a Verōna, mo la pèsta, 'rivèda pròpia lè in cal mumèint, al l' ubligarà a 'ndèr a stèr a Frèra, in dù al tgnarà scōla p'r un trentèni. A Frèra al Guarèin l' avrèv insgnè anc' al Lionello d' Este; la sô scōla la dvintèva dimòndi ambìda dai studiôś dl' Itâglia e dai furastêr. Al Guarèin al scrivìva dimòndi manuêl ed gramâtica grēca e latèina e di cumàint ai clàsic. Al traduśìva dal grēc, masimamèint dal Luciano e dal Plutarco. Dal sô Epistolàri a s' capìs i muvimèint e i fàt dal prìm umanéśim. L' éra amīg dal Panormīta. Quistiunènd cul Poggio e per fèr piaśér al Lionello d' Este, al scrivìva in diféśa dal Giùli Céśar, gnènd a intrèr acsè, in dla dìsputa umanìstica d' cal tèimp lè, ch' la girèva dintòr'n a la dmànda s' l' éra piò granda la glôria dal Céśar u quèla dal Scipiòun.