Guèr'n ad Vichy
|
C'l artìcul chè 'l è scrit in
Miranduléś |
Al Guèr'n ad Vichy, cgnusû anc cuma regìm ad Vichy o Repùblica 'd Vichy, ufisialmènt Stat Francéś (État Français) 'l è stâ 'n stat ch'l à guernâ 'l sud dla Frància dòp l'ucupasiòṅ tedésca durànt la secónda guèra mundiàla (1940-1944). A 'rmagnìva fóra 'l teritòri 'd Mentòṅ (cuntrulâ par l'Itàglia) e la còsta 'd sud-ovèst, su 'l Ucéan Atlàntic, ch'l'éra sóta a i tedésc. Al s dividìva da la repùblica francéśa da na riga ciamàda “lìnnea 'd demarcasiòṅ” e la sēd dal guèran l'éra a Vichy.
Durànt la guèra 'l à tgnû na puśisiòṅ neutràla militarmènt ma minga puliticamènt parchè, a dir dabòṅ, a s tratàva 'd un guèran “fantòs” dal Tèrs Reich naśìsta.
Al sò presidènt dal cunsìli 'l éra 'l maresiàl Philippe Pétain numinâ in quàt'r e quàt'r òt da 'l presidènt dla repùblica Albert Lebrun dòp l'invaśiòṅ tedésca dal 1940. Pétain al gh'iva carta biànca par far qvél ch'al vliva dòp ch'al 10 ad Luj al parlamènt al gh'iva dâ tut i putēr. Dòp avēr instaurâ un regìm cun 'l apòǵ di fasìsta, nasiunalìsta, sustenidōr dal rè e anti-semìta, al 24 'd Utóbar dal 1940 al maresiàl al strìnś na culaburasiòṅ cun la Germàgna dand la maṅ a Adolf Hitler a Montoire-sur-le-Loir.
Al Guèr'n ad Vichy al finìs al 25 'd Agóst dal 1944 dòp la liberasiòṅ ad Parì da part dal fòrsi aleàdi.