Gâli
|
C'l artìcol chè 'l è scrit in
Carpśàn |
Al gâli l' è 'l elemèint chìmic cul sìmbol Ga, pêś atòmic 69,72 e nùmer atòmic 31. Dòp d' al mercûri, al gâli l' è al metâl cul piò bàs pùnt ed fusiòun: a-l fònd infàti sôl a 30,15 grèd sintìgred, mèinter che l' ebulisiòun l' a-s càta a dal tèimpradùri intòrn' aj 2000 grèd sintìgred.
Impiêg
Pr' al sô proprietè fìsichi, al vìn druè in sèrt tîp ed termòmeter, vìst che andènd in sù cul tèimpradûri, l' armàgn lìquìd acsè tànt; al gâli a 'l vîn anca druè in eletrònica pr' esèimpi in dj sircùit integrè a élta velosité, lighèndel a l' arsénic, ch' al fôrma l'arseniùri ed gâli (GaAs).
La sô stòria
Al gâli l' è sté caté int dal 1875 dal chimìc francés Paul Emile Lecocq, che in dla sô lìngua al vôl dìr 'gàl' e d' ed lè l' è sté ciamé 'gallium' pr' arcurdèr al sô scupridôr. Già prìma ed lò, Mendeleev l'îva prevìst ch' a-l duvìva esìster n' elemèint dal genèr e al gh' îva dè nòm pruvisòri 'eka-alluminium'.