Brugna
|
C'l artìcul chè 'l è scrit in
Miranduléś |
La brugna (prugna o susina in itagliàṅ) 'l è 'l frut dla piànta ciamàda Prunus domestica ch'la fà part dla famìja dal Rosacei.
'L è 'n frut dimóndi brusc ma ch'al fà bèṅ parchè pîṅ ad vitamìni A-B1-B2 e C e 'd soquànt sai minerài. La sò pólpa la vîṅ bòna p'r al fégat parchè la juta 'l prucès dla secresiòṅ biliàra. Ad dèntar la gh'à na rumèla bèla grôsa che però la n s pōl minga magnàr.
A s trata dna piànta uriginària dl'Àśia, al Caucàś p'r èsar precìś, ma pò la s è difùśa anc da dgl'atri banda cuma la Sìria, l'Itàglia, purtàda da i rumàṅ vèrs al 150 p.C., e 'l rèst dl'Európa sentràla par mèrit di Cavalēr dla prima Cruśàda.
Dal brugni a gh 'n è soquànti spéci, in Itàglia cultivàdi specialmènt in Emìglia-Rumàgna e in Campània, ch'i vànan da 'l culōr vióla, a 'l rós a 'l śal.