Arsèi
| C'l artìcul chè 'l è scrit in Arzân | 
|
Artécol in dialèt arzân
Arsèi (Arceto in italiân) l'é 'na frasiòun ed cîrca 3.700 abitânt dal comûn de Scandiân in pruvîncia ed Rèz l'é luntân 4.3 chilômeter dal cèinter de Scandiân, l'é tra mezdé e matèina e luntân 13.6 chilômeter dal cèinter ed Rèz.
Al castel
L' é int al 833 che per la préma vôlta a's lēṣ, in 'na chêrta nonantolâna, al nòm d'Arsèi insèm al castèl, pó arcgnusû a i Vèschev ed Rèz da l'Imperadour Ottoun I in 'n'êtra chêrta dal 962. Atourna al castèl, fât tirêr só in un prém tèimp da i vèschev ed Rèz ind la secònda metê dal X sècol, a s'é ṣvilupê la frasiòun. Dal 1414 al vicèndi ed Scandiân àn vû dal pèiṣ ind al sôrti dal castèl, ed la court e dal tèri dipendèinti cun al purtêregh saczêdi, ruvîna mó anch arnuvamèint. Al castèl d'Arsèi l'é ûn di pôch esèimpi armêṣ ind al nôster teritôri ed Rôca ed pianûra tirêda só insém a un rivêl fât cun tèra tôta dal schêv dal fusòun ovêl. Ind la court intêrna, bèin mantgnûda, a fà mòstra l'uratôri ed Sân Rôch, tirê só int al 1570 da i marchèiṣ Thiene, int al curtîl a's vèd incòra in dó gh'ēra la giasêra. Al d'ed dèinter dal castèl interesânt l'impunèint scalòun fât fêr da i marchèiṣ De Mari int al 1570, j adôb pitôrich di muur e dō stâtvi dal XVII sècol.
La cēṣa
Dedichêda in un prém tèimp a la Sânta Maria Vêrgin e, dôp a l' Asunsiòun ed Maria, l'é òna dal cēṣi arzâni ed l'ân mél. La cēṣa e la tòr dal dé d'incō în stêdi tirê só int al XV sècol, int i sècol a gh'é stê fât dimòndi restâver e arnuvamèint. Al só intêren la cēṣa la gh'à quâter altêr dedichê a S.Girôlem, S.Fransèsch, S. Jâchem e S.Sebastiân. L'altêr pió impurtânt l'é dedichê a l'Asûnta. Tra i tânt quêder preṣèint ed particulêr interèsi în quî ed l'Asûnta, dal Crést Môrt e còl ed la Madòna Adolorêda.