Òślo
|
C'l artìcul chè 'l è scrit in
Miranduléś |
Òślo (in Nurvegéś a s lèś [ˈuʂˈlu] cun la S salàda dal bulgnéś, scólta'l chè) l'è la capitàla dla Nurvégia. Da 'l 1624 a 'l 1878 la s è ciamàda Christiania mént'r in di an da 'l 1878 a 'l 1924 l'éra cgnusùda cuma Kristiania, sèmp'r in unōr dal rè Cristiàṅ IV. La cònta dagnóra siesènt-sinquantamìla cristiàṅ in tut, al 12% dla pupulasiòṅ dal stat scandinàṿ, e la fà part dla regiòṅ 'd Østlandet, in dla cuntèa 'd Òślo.
La s cata a 'l sud dal paéś, in fónd a 'n fiōrd ciamâ Oslofjord. Tut 'd intóran la gh'à di lâg, dal furèsti e dal culìni. Al sò fiùm più impurtànt 'l è l'Akerselva. La sò temperadùra màsima mèdia 'l è ad vint-i-òṅ grâd in Istâ (l'à però tucâ i trénta-sinc in dal Luj dal 1901) méntar 'd Invèran la pōl andàr anc a vint sóta śèr (o anc a −27.9 °C cuma in dal Favràr dal 1871) anc s'in gèn'r ad nòt la s férma a -6,8 grâd.
Al stéma 'd Òślo 'l è na versiòṅ mudèrna 'd un sigìl antìg medievàł dal Tarśènt a 'l incìrca. Al diségn dal sigìl la al tîṅ adrē a la legénda 'd San Halvard, al sant patròṅ dla sità, in du a s véd al religióś vistî 'd rós e c'n él'm in cô sintâ su na scrana ad lèòṅ. In maṅ al gh'à na róda e dal frési. A i sò pē a gh'è na dóna cavàda śò méntar 'd intór'n al cēl blù al gh'à quàtar stéli 'd òr.
Par qvéi d'l EAI l'è la sità più cara 'd Europa, la secónda a 'l mónd, par furtùna ch'la sò regiòṅ la gh'à òṅ di PIL par parsòna più élt dal cuntinènt.
Al sò parc più impurtànt 'l è 'l parc Frognerparken ch'a s cata a pôc minùt a pē da 'l sèntar dla sità. Ad dènt'r a gh'è 'l Parc ad Vigeland, cgnusû anc cuma Parc dal statṿi, ch'al gh'à dimóndi òpri d'l artìsta Gustav Vigeland. La culìna Holmenkollen l'è invéci famóśa par far-ag di spòrt invernài.
L'è divìśa in quìndas distrét ciamâ „bydel“. La sò sìndiga, da 'l 2015, l'è la sucialìsta Marianne Borgen.
Persunàǵ ligâ a Òślo
- Jens Stoltenberg, segretàri dla NATO
- Kjetil André Aamodt, siadōr
- Espen Bredesen, saldadōr c'n i sî, mdaja 'd òr ulìmpica
- Jo Nesbø, scritōr e muśicìsta
- Edvard Munch, pitōr ch'a gh'è mòrt
- Magne Furuholmen, tasterìsta di A-ha
- Paul Waaktaar-Savoy, chitarìsta di A-ha
- Lars Onsager, chìmig vinsidōr dal Prèmi Nobel
- Trygve Lie, pulìtig prim segretàri d'l ONU