Elesiòṅ presidensiàli francéśi dal 2017

 Miranduléś

C'l artìcul chè 'l è scrit in Miranduléś

Partî vinsidōr in di difarènt dipartimènt a 'l prim tùran: in śal Macron, in blù la Le Pen, in celèst Fillon, in rós Mélenchon

Gl’Elesiòṅ presidensiàli francéśi dal 2017 i gh'ènan stadi al 23 'Avrìl (prim tùran) e 'l 7 ad Maǵ dal 2017 (secónd tùran) p'r elèś'r al presidènt dla repùblica ch'al gh'iva da tōr al pòst dal sucialìsta François Hollande ch'al n s éra minga candidâ p'r un secónd mandâ.

Prim tùran

Tgnénd adrē a i riśultâ dal prim tùran, in du ninsòṅ di candidâ 'l éra stâ bòṅ ad catàr sù almànc al 50% di vōt, a 'l balutàǵ i gh'èṅ andâ i dū ch'i aṅ ciapâ più vōt, a dir Emmanuel Macron dal partî nóṿ ad sèntar liberàł En Marche! (In Màrcia!) c'n al 24,01% e la sgnōra Marine Le Pen, fiōla 'd Jean-Marie, dal Front National (Frònt Nasiunàł), partî 'd dèstra pēśa, c'n al 21,30%. Chi lōr i aṅ batû in d'l órdan François Fillon di Les Républicains (I Republicàṅ, 20,01%), Jean-Luc Mélenchon ad France Insoumise (Frància Minga Sótmìsa, 19,58%), Benoît Hamon dal Parti Socialiste (Partî Sucialìsta, 6,36%) e Nicolas Dupont-Aignan ad Debout la France (Léva't Sù Frància). Àtar sinc candidâ i èṅ armàś 'd sóta d'l 1,25%.

Par la prima vòlta in dla stòria pulìtica di tranśalpèṅ, ninsòṅ di candidâ di dū partî stòrig (Republicàṅ e Sucialìsta) al dvintarà dònca presidènt.

In gènar la sgnōra Le Pen l'è andàda fòrt in dal nòrd-èst e in dal sud-èst dla nasiòṅ, in di paiśèṅ e fra gl'uperàj (37%) méntar Macron 'l à fat la vōś grôsa fra la gint ch'l'à studiâ, in dal rèst dla Frància e in dal sità. Tant par dir a Parì Macron 'l è andâ davśèṅ dimóndi a 'l 35% méntar la Marine la s è farmàda a 'l 5%.

Secónd tùran

Emmanuel Macron

Marine Le Pen

Dū stmani dòp al prim tùran a gh'è stâ 'l balutàǵ fra Macron e la sgnōra Le Pen. I republicàṅ e i sucialìsta i aṅ dit ad vutàr p'r Emmanuel méntar la Marine la gh'à abû invéci 'l apòǵ ad Dupont-Aignan ch'al dvintrév al sò prim minìstrar in caś ad sucès dla leader dal Frònt Nasiunàł. Mélenchon invéci al n à minga sarnî ninsòṅ. In televiśiòṅ a gh'è stâ 'n cunfrònt dimóndi pēś fra i dū.

Emmanuel Macron 'l à vins gl'elesiòṅ dvintànd acsè al presidènt più śōv'n ad sèmpar, finénd prim in tut i dipartimènt, a part Pas-de-Calais (52,05%) e Aisne (52,91%), muciànd sù al 78,72% in dl'Ile-de-France (89,68% a Parì) e 'l 66,06% di vōt cónt'r al 33,94% dla sò rivàla. La persentuàla di vutànt l'è stada dal 74,62%, cun 'n 8,49% ad schédi biànchi e 'n 3,00% ad vōt minga vàlid.

Macron 'l à fat dascórar dimóndi parchè in dal 2007 'l à spuśâ na dóna più vècia 'd lò 'd vint-quàt'r an, la sò èx mistra 'd létri a i tèmp dal lìceo a Amiens in Picardìa, la Brigitte Trogneux. Chi lē l'éra bèla spuśàda c'n un mèdag e la gh'iva tri fiōi.

Nòti