Benito Mussolini

Benito Amilcare Andrea Mussolini (29 ed zógn 1883 a Predâpi atais a Furlé - 28 d'avrìl 1945 a Dongo) l'éra al ditatåur itagliàn dal 1922 al 1943. La sò puléttica l'éra espansiunéssta e al tulé dal culôni int'l Africa, in Albanî e in Grêcia e fundé 'na sêrie ed ditatûr ch'al s basèven såura la persunalitè. La so amizézzia cun la Germâgna d'Adolf Hitler int'la secånda guèra mundièl la fò la fén dal so guéren.

Biografî[modifica | mudéfica la surzéia]

Al taché la so carîra cme puléttic sucialéssta, mo quand al vlé ch'l Itâglia l'entréss int'la prémma guèra mundièl, l'avò da lassèr al partîd. Mussolén al dé vétta a l'ideologî dal Fâsio, un totalitarîsum.

In utåbber dal 1922, cun i sû camîs naigri, al fé la famåusa marcia su Roma. Al rà Vittorio Emanuele III al ciamé a furmèr un guéren e al fé prémm minister. Mussolén al fé un gabinatt ed lèrga coaliziån e in tant i sperèven int'una normalizaziån dal guéren.

Ma Mussolén n al vléva brîsa turnèr al sistema democrâtic e anzi al vléva creèr l'Impér rumàn moderen. Al militarisum l'è 'n ètra qualitè dal fasio, cme anch dal nazisum. Dal 1923 al mandé i suldè int'l îsla ed Corfù. Dal 1935 l'ataché l'Etiopia e al la caté dal 1936. L'Itâglia la fò tajè fora da la Sozietè däl naziòn. Dal 1939 i occupénn l'Albanî.

Dal 1939 Mussolén firmé al pât d'azèr cun la Germâgna, e al dvénn amîg ed Adolf Hitler, al ditatåur tudassch par totta la secånda guèra mundièl. Dal 1940 al mandé l'esercit in Grêcia, mo al ciapé la pèga. Dal 1943 i Americàn arrivén in Sizégglia e al fò lighè. Al tinté ed scapèr in Svézzra mo i partigiàn al truvénn e ai tirénn atais a Milàn.