Èbula
|
C'l artìcul chè 'l è scrit in
Miranduléś |
L’Èbula l'è 'n vìrus dla famìja Filoviridae dimóndi rabî in di cunfrònt d'l óm in dua al fà vgnir la févra muràgica. 'L è stâ catâ par la prima vòlta in dal 1976 in dla Repùblica Demucràtica dal Cóng e 'l à tòlt al sò nóm da 'n fiùm ad cal bandi là.
A vgnir a 'dès i èṅ sinc i tip difarènt dal vìrus d'l Èbula cgnusû, quàtar murtài p'r al gèn'r umàṅ (a s và da 'n 50% a 'l 89%). 'L è fàcil ch'al vìrus al daśvéggna da 'l bèsti ('l è stâ catâ in dal simi e in di papastrèi) e al s pasa quànd a s tóca di flùid dal còrp (sudōr, sangṿ, pisa, salìa, gòmit, e via acsè) 'd un sugèt malâ e cun di sìntum.
A na parsòna ch'la s mala 'd Èbula a gh vèṅ subìt, in dal gir ad pôc dè, na févra dimóndi élta, davśèṅ a i trénta-nóṿ grâd, e pò di dulōr a la pànsa, mâł 'd tèsta e a i mùscui, stufìśia, mâł 'd góla, ingósa e prilamènt 'd tèsta. Pò a riva 'l gòmit ch'a pâr cafè, sangvinamènt (ad dènt'r e ad fóra), pét scûr, maci in sla pèla, cagaròt, òć rós ślargâ, presiòṅ basa e batrìa 'd cōr. Dòp dū stmani in gènar a s mōr, i èṅ pôc qvéi ch'i guarìsan.
Dal madśìni o di vasèṅ uficiài a 'l dè 'd incō i n gh'ènan minga incóra ma di studióś i èṅ drē a preparàr quèl.