Masamènt
|
C'l artìcul chè 'l è scrit in
Miranduléś |
Al masamènt, cgnusû anc cuma omisìdi o sasinamènt, l'è n'asiòṅ fata da una o più parsòni par masàr qualchidòṅ. Al masamènt al pōl èsar dulóś o vuluntàri, strulgâ prima o anc fat lè par lè, o sinò culpóś, se sénsa vlēr, o preterintensiunàł, quànd a s fà quèl ad mâł apòsta che però al và da 'd là dgl'intensiòṅ ad masàr dabòṅ. Quànd na parsòna la s tōś la vita da par lē, a s dascór ad suicìdi. Par la Céśa al suicìdi 'l è 'n pcâ dimóndi grâṿ e in fiṅ a 'l 1983 'l éra pruibî saplìr-i.
In gèn'r i masamènt i èṅ sèmpar di reàt penài ma dal vòlti al sucietà i 'l acètan cum in guèra, quànd a gh'è la péna 'd mòrt p'r i criminài (dònca minga contra legem) o quànd 'l è fat par difénd'r-as.
A secónda dal gènar dla vitma, a s pōl dascórar ad madarsìdi (quànd a s masa la màdar), padarsìdi (quànd a s masa 'l pàdar), uxurisìdi (quànd a s masa 'l marè o la mujēr), infantisìdi (quànd a s masa 'n putèṅ) o femnisìdi (quànd a s masa na dóna). Na vòlta in Itàglia i gh'ér'n i masamènt 'd unōr, punî cun soquànt an ad méno 'd parśòṅ, quànd a s cupàva na mujēr, na fiōla o na surèla malnéta bcada a far sès fóra dal matrimòni, un quèl ch'al psiva śvargugnàr al nóm dla famìja in dla sucietà.