Tim Burton

C'l artìcul chè 'l è scrit in Miranduléś

Timothy Walter Burton, cgnusû méj cuma Tim Burton (Burbank, 25 'd Agóst dal 1958, a s lèś [tɪm ˈbɝtən] in ingléś), 'l è 'n regista, senegiadōr, animadōr, scritōr, diśegnadōr e prudutōr americàṅ, candidâ par dū vòlti a i Prèmi Òscar in dla categurìa di film 'd animasiòṅ, in dal 2006 par La sposa cadavere e in dal 2013 par Frankenweenie.

In di sò film 'l à da spés cuntâ 'l vicéndi 'd persunàǵ emarginâ e da par lōr, cuma in Batman - Il ritorno, druànd al linguàǵ dal fòli in na ciàṿ gòtica. 'L à laurâ dimóndi cun 'l atōr Johnny Depp, ch'l à cuntribuî a far cgnósar faghénd-ag far al prutagunìsta 'd Edward mani di forbice in dal 1990, c'n al cumpuśidōr Danny Elfman, ch'l à curâ 'l mùśichi praticamènt in tuti 'l sò òvri, e l'atōra britànica Helena Bonham Carter, sò muróśa in fiṅ a 'l 2014.

Al sò pelìculi i èṅ stadi bòni ad muciàr sù da piò ad quàtar migliàrd ad dòlar faghénd-al dvintàr òṅ di regìsta c'n al sucès cumersiàł più impurtànt dla stòria dal cìnema, tacànd da 'l film rivelasiòṅ cun Michael Keaton e la Geena Davis Beetlejuice - Spiritello porcello, pasànd pò a la cumèdia négra Mars Attacks! cun prutagunìsta Jack Nicholson e la Glenn Close e a La fabbrica di cioccolato, arfacimènt 'd un film dal 1971 cun Gene Wilder, Willy Wonka e la fabbrica di cioccolato.

Cuma prudutōr 'l à fat vgnir fóra soquànt film di sò culéga cuma Nightmare Before Christmas, Crociera fuori programma, Batman Forever, James e la pesca gigante, 9, La leggenda del cacciatore di vampiri e Alice attraverso lo specchio.

In dal 2007 a 'l Fèstival ad Venèsia, i gh'aṅ dâ 'n Lèòṅ 'd Òr a la caréra méntar 'l an dòp 'l à vins un Golden Globe par la cumèdia Sweeney Todd - Il diabolico barbiere di Fleet Street. Da 'l 2024 al gh'à na stéla in dla Hollywood Walk of Fame.