Marmirōl
|
C'l artìcul chè 'l è scrit in
Arzân |
Marmirōl (Marmirolo in italiân) l' é 'na frasiòun dal cmûn ed Rèz l'é matèina e a cîra 9 chilômeter dal cèinter ed la sitê. La frasiòun la preşèinta carateréstichi principalmèint campagnōli, dâto ch'lé in avêrta campâgna.
Stôria
Véla Marmirōl l'ēra 'n' antîga cōrt cun un castèl e 'na capèla, che al marchèiş Bonifacio ed Canòsa l' à regalê a la cēşa ed Rèz in câmbi ed bèin avû a livèl. Prubabilmèint, int l'etê dal brònz int al pôst a gh'ēra 'na teramêra, testimuniê da inguciadûri catêdi atâch a la cēşa.
Un Castrum Marmoriolum l'é numinê in int al 1052, in dóv' al cuvèint ed Sân Prôsper ed Rèz al gh'îva dal proprietê, préma 'd èser vindû a la cēşa ed Rèz.
La Véla la vîn numinêda ânch in documèint dal 945, 1058 e 1092. Int al 1193 l'imperadōr Arrigo VI al cunfērma la cōrt, capèla e castèl a la Cēşa ed Rèz. Int al 1315 Marmirōl l'é un Cumûn indipendèint. Int al 1801, al tèimp ed la Repóblica Cişalpèina, al fà pêrt dal Cumûn ed Bâgn cun Curtzèl, la Maşòun sòta al distrèt de Scandiân. Int al 1805, al tèimp dal Règn Itâlich, l'é in cmûn sòta a Bâgn cun Runcadèla e la Maşòun. Int al 1815, al tèimp ed la Restaurasiòun dal Duchêt Estèins, al và a fêr pêrta dal Cumûn ed Rèz per sèimper.
Pôst religiōş
La cēşa ed la parôchia ed Véla Marmirōl, dedichêda a Sân Biêş vèschev e mârtir, la vîn citêda per la préma volta in un documèint dal 1190. La cēşa 'd adès l'é stêda arfâta tral 1724 e al 1779, restarvêda int al 1905 e int al 1943.
Aò só intêren l'é stê urnê in mêd sapiĵnt da Giuseppe Baroni. Al paréidi piturêdi a gerliféch e al clòuni in stîl grēch tirêdi a stóch in fînt mêlmer, insèm al pitûri dal baroni a dân un bèl aspèt artéstich a la mudèsta cēşa ed campâgna. La parôchia la gh'à âncah un bèl altêr intajê e durê, un côro in lègn e int l' âbsida 'na côpia dal Sân Biêş dal Chierici.
Pôst interesânt
Famōş cme pôst naturêl l'é l' Oasi di Marmirolo, gestîda dal WWF. La zôna prutèta la se şlêrga per 'na metradûra 'd ôt èter (27 biōlchi arzâni) tra la Via Emélia a mezanôt, e Via ed la Pêş a sîra, circundêda da trèin lavurê ed proprietê privêdaa matèina e a mezdé. As trâta 'd un bacîn, fât per tirêr só la tèra crēta per la produsiòun ed la furnêş atâch a la chêva. Al schêv l'à scaravultê al paeşâg agrécol ed préma ch'al preşentêva, cme vidûda, la carateréstica piantêda arzâna.
In urégin al bacîn l'ēra ed fōrma a retângol, mó cun al pasêr dal tèimp e cun al butêregh dèinter di rutâm e 'd la tèra è saltê fōra un bacîn zò ed fōrma mó dimòndi interesânt sia dal pûnt ed la belèsa sia dal pûnt naturêl perchè al sèmbra mia artificêl.
Al bacîn al s'é impî in môd naturêl cun l'âcva piuvâna, de scōl di câmp a da âcva ch'la deşvîn dal fêlda d'ed sōver, e al s'é trasfurmê grâsia a l'abandòun e a la relatîva tranquilitê dal pôst in un spèc 'd âcva ed padól bòun per èser ocupê in môd naturêl da divêrs gèner ed bèsti e êrbi, carateréstich dal zôni ómdi ed la pianûra.
Adèsa l'é pîn 'd âcva in grôsa pêrt ed surzéia, e, in soquânt pûnt, al fônd a s cât a 4/5 mēter.
Spôrt
Dodgeball a Marmirōl
In ucaşiòun ed la sêgra ed Sân Luigi Gonzaga, a vîn fât un tornéo per diletânt ed Dodgeball un gèner ed bâla vlinêda. Sté fât nasû int al 2007, al crès ân dōp ân, sia cme nòmer de squêdri sia cme qualitê dal zōgh e dal spetâcol.
Int al pésta ed la parôchia ed Marmirōl l'ûltma edisiòun (2011) l'à vést sfidêres 24 squêdri. Int al mustrêr al vèir spîrit dal tornéo, i zugadōr an pûnten mia insém a la tetnica s'cèta, mó insém a l'aspèt dal spetâcol ch' as spreşèinta nōv a ògni partîda.
Bòuna ucaşiòun per tutnêr a dêr véta a la frasiòun, l'idèja l'é nasûda a soquânt zōven dal pôost. In 'na sîra ed premavèira, dôp avèir vést al félm Palle al balzo, a gh' àn avû l'idèja 'd unîr sté sport, in cól mumèint mia cgnusû int al fèsti paeşâni, cun la mùşica e la ristorasiòun. Al dé 'd incō la manifestasiòun as fà int la secònda e têrsa smâna ed zógn e l'é rivêda a 10 giurnêdi ed zōgh. Cun squêdri e tifōş che deşvîne ânca da êtri sitê ed la Regiòun, j atlêta a tōşen pêrta tót j ân a un fât ònich in tóta la pruvîncia
Colegamèint d'ed fōra
Nôta: cla pâgina ché l'é stêda inviêda cun 'na tradusiòun da Marmirolo (Reggio Emilia) trâta da it.wikipedia.org.