Tèimp: differenze tra le versioni

Naviga nella cronologia in modo interattivo

← Differenza precedente

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto

VisualeWikitesto

In linea

Versione attuale delle 22:46, 4 feb 2015

Carpśàn

C'l artìcol chè 'l è scrit in Carpśàn

Al tèimp 'l è la dimensiòun in dû a s pèinsa e a s e-m'śùra al scòrer di avenimèint: acsè a s pōl sernîr quèl ch'l è al pasê da 'l preśàint e dal futûr. C'l'idéa chè dal tèimp l'è acsè cumplichèda che i filòśuf e i sieinsiê i gh'àn sèimper pinsê e studiê in sìma fin dai tèimp piò antìg.

L'unité de m'śùra standard dal Sistéma Internasiunèl (SI) l'è al secònd. Pròpia tulènd al secònd, a s definìs al m'śùri piò gròsi c'ma 'l minût, l'ōra, al dè, la smàna, al méś, l' ân, al lùster, al sécol e al milèni.

Al tèimp al pōl èser am'śurê, pròpia c'ma cagli ètri dimensiòun edla fìśica. I strumèint per am'śurèr al tèimp egl'ìn i arlòi. Chi arlòi tròp precìś i s ciàmen crunòmeter. Quī pò' vramèint tròp precìs, a stèr al cgnusèinsi dal 2012, egl'ìn quī atòmic.

A s' dróva diferàint e-schèli temporèli cuntìnui a s'gònda di càmp: al tèimp universêl, al tèimp atòmic universêl, al tèimp atòmic internasiunêl (TAI), ch'l è al punt ed partèinsa dagli ètri schèli, al tèimp coordinê universêl (UTC), ch'l è al stàndard per l'uràri sivîl, al Tèimp Terèster (TT), ecc.

Stòria edl'idéa dal tèimp

L'umanitê la gh'à sèimper avû da pinsèr a la quistiòun di spàsi temporêl in dû andèr a mèter in na manéra urdnèda i avenimèint: el primi distinsiòun dal tèimp ch'al scòr i tgnìv'n adrē ai fenòmen sìclic astronòmic, c'm' al dè ch'al pàsa in dla nôt, i cambiamèint edla luna, el diferèinti stagiòun, ch'i àn permìs ed capìr méj el scansiòun temporêl e strulghèr i calendàri, ch'i còunten al pasèr di dè, del smàni, di méś e di ân.

@@ Riga 12: / Riga 12: @@
-Al '''tèimp''' l'è la dimensiòun in dû a 's pèinsa e a 's [[misûra]] al scòrer di avenimèint: acsè a 's pôl sernîr quèl ch' l' è al pasé dal presàint e dal futûr. Cl' idéa chè dal tèimp l' è acsè cumplichéda che i [[filòśuf]] e i [[siènsié]] i gh' àn sèimper pinsè e studiè in sìma fin dai tèimp piò antìg.
+Al '''tèimp''' 'l è la dimensiòun in dû a s pèinsa e a s e-m'śùra al scòrer di avenimèint: acsè a s pōl sernîr quèl ch'l è al [[pasê (tèimp)|pasê]] da 'l [[preśàint (tèimp)|preśàint]] e dal [[futûr]]. C'l'idéa chè dal tèimp l'è acsè cumplichèda che i [[filòśuf]] e i [[sieinsiê]] i gh'àn sèimper pinsê e studiê in sìma fin dai tèimp piò antìg.
-L'[[unitê de mzûra|unité de m'śùra]] standard dal [[Sistèma Internasiunèl (SI)]] l' è al [[secònd]]. Pròpia guardènd al secònd a 's definìs el misùri piò gròsi cùma 'l [[minùt]], l' [[ōra]], al [[dè]], la [[smàna]], al [[més|méś]], l' [[ân]], al [[Lòster|lùster]], al [[sécol]] e al [[milèni]].
+L'[[unitê de mzûra|unité de m'śùra]] standard dal [[Sistéma Internasiunèl (SI)]] l'è al [[secònd]]. Pròpia tulènd al secònd, a s definìs al m'śùri piò gròsi c'ma 'l [[minùt|minût]], l'[[ōra]], al [[dè]], la [[smàna]], al [[més|méś]], l' [[ân]], al [[Lòster|lùster]], al [[sécol]] e al [[milèni]].
-Al tèimp a 'l pôl èser [[miśurè]], pròpia cùma chègli ètri dimensiòun dla [[fìsica]]. I strumèint per misurèr al tèimp egl' în i [[arlói|arlòi]]. Chi arlòi tròp precìs i 's ciàmen [[crunòmeter]]. Quî pò' vramèint tròp precìs, stènd in dal 2012, egl' în quî  atòmic.
+Al tèimp al pōl èser [[am'śurê]], pròpia c'ma cagli ètri dimensiòun edla [[fìśica]]. I strumèint per am'śurèr al tèimp egl'ìn i [[arlói|arlòi]]. Chi arlòi tròp precìś i s ciàmen [[crunòmeter]]. Quī pò' vramèint tròp precìs, a stèr al cgnusèinsi dal 2012, egl'ìn quī atòmic.
-A s' drôva diferàint e-schèli temporèli cuntìnui a secònda di càmp: al tèimp universèl, al tèimp atomìc universèl, al tèimp atòmic internasiunèl (TAI), ch' l' è al punt ed partèinsa dàgli ètri schèli, al tèimp cuùrdiné universèl (UTC), ch' l' è al stàndard per l'uràri sivîl, al Tèimp Terèster (TT), ecc.
+A s' dróva diferàint e-schèli temporèli cuntìnui a s'gònda di càmp: al tèimp universêl, al tèimp atòmic universêl, al tèimp atòmic internasiunêl (TAI), ch'l è al punt ed partèinsa dagli ètri schèli, al tèimp coordinê universêl (UTC), ch'l è al stàndard per l'uràri sivîl, al Tèimp Terèster (TT), ecc.
-'''Stòria dal cunsèt ed tèimp'''
+====Stòria edl'idéa dal tèimp====
+L'umanitê la gh'à sèimper avû da pinsèr a la quistiòun di spàsi temporêl in dû andèr a mèter in na manéra urdnèda i avenimèint: el primi distinsiòun dal tèimp ch'al scòr i tgnìv'n adrē ai fenòmen sìclic astronòmic, c'm' al dè ch'al pàsa in dla nôt, i cambiamèint edla [[lónna|luna]], el diferèinti [[stagiòun]], ch'i àn permìs ed capìr méj el scansiòun temporêl e strulghèr i [[Lunèri|calendàri]], ch'i còunten al pasèr di dè, del smàni, di méś e di ân.
-L'umanité l' à sèimper duù pinsèr a la questiòun di spàsi temporé in dû andèr a mèter in 'na manéra urdnèda i avenimèint: el primi distinsiòun dal tèimp ch' al scòr i tgnìv'n adré ai fenòmen sìclic astronòmic, cùm' al dè ch' al pàsa in dla nôt, i cambiamèint dla [[lûna]], el diferèinti [[stagiòun]], ch' i àn permìs ed capîr mej el scansiòun temporèli e strulghèr i [[Lunèri|calendàri]], ch' i còunten al pasèr di dè, del smàni, di méś e di ân.
 |sel=1