Quadrê (giometrìa): differenze tra le versioni

Da Wikipedia.
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
mNessun oggetto della modifica
mNessun oggetto della modifica
Riga 27: Riga 27:
====Tulènd i râģ di só serć====
====Tulènd i râģ di só serć====
* S'a tulòm al [[râģ (giumetrìa)|râģ]] R dal [[serć (giumetrìa)|serć]] sircuscrìt a 'l quadrê, la superfìsi la s pōl incòr catèr pinsènd che cal râg R chè 'l è la metê edla diagonêl ch'a-j-òm vìst chè 'd sóver: <math> A=\frac{d^2}{2} = \frac{(2 \cdot R)^2}{2} = \frac{4R^2}{2} = 2R^2</math>
* S'a tulòm al [[râģ (giumetrìa)|râģ]] R dal [[serć (giumetrìa)|serć]] sircuscrìt a 'l quadrê, la superfìsi la s pōl incòr catèr pinsènd che cal râg R chè 'l è la metê edla diagonêl ch'a-j-òm vìst chè 'd sóver: <math> A=\frac{d^2}{2} = \frac{(2 \cdot R)^2}{2} = \frac{4R^2}{2} = 2R^2</math>
* S'a tulòm al [[râģ (giumetrìa)|râģ]] r dal [[serć (giumetrìa)|serć]] inscrìt a 'l quadrê, a psòm vèder ch'l è cumpàgn a la metê dal só cô ''c'', e dòunca, per l'alvamèint a 'l [[quadrê (àlgebra)|quadrê]] dal [[cô (giumetrìa)|cô]] per catèr-en l'àrea A, a gh'a'rom chè da alvèr a 'l quadrê al dòpi ed cal râģ ''r'' chè inscrìt: <math>A = c^2 = (2r)^2 = 4r^2 </math>
* S'a tulòm al [[râģ (giumetrìa)|râģ]] r dal [[serć (giumetrìa)|serć]] inscrìt a 'l quadrê, a psòm vèder ch'l è cumpàgn a la metê dal só cô ''c'', e dòunca, per l'alvamèint a 'l [[quadrê (àlgebra)|quadrê]] dal [[cô (giumetrìa)|cô]] per catèr-en l'àrea A, a gh'a'rom chè da alvèr a 'l quadrê al dòpi ed cal râģ ''r'' chè inscrìt: <math>A = c^2 = (2r)^2 = 4r^2 </math><br><br>
==In dla giumetrìa mia Evclidéa==
In dla [[giumetrìa mia Evclidéa]], al quadrê al s definìs pèra pèra cal [[polìgon]] ch'al gh'à i cô e i àngol cumpàgn:
* in dla [[giumetrìa tonda]], al quadrê al gh'à i quater cô ch'i fàn di [[êrc (dal serć)|êrc]] cunvès a 'l in fóra, e i s śunten cun di àngol ch'egl'ìn piò grand ed 360°/4.
* in dla [[giumetrìa iperbòlica]], al quadrê al gh'à i quater cô ch'i fàn di [[êrc (dal serć)|êrc]] còunchev a 'l in dèinter, e i s śunten cun di àngol ch'egl'ìn piò cìc ed 360°/4.


<gallery>
Image:Square on sphere.svg|Al quadrê in dla [[giumetrìa tonda]], in dû al vin scrìt cun la [[notasiòun ed Schläfli]] {4,3}
Image:Square on plane.svg|Al quadrê in dla [[giumetrìa Evclidéa]], in dû al vin scrìt cun la notasiòun ed Schläfli {4,4}
Image:Square on hyperbolic plane.png|Al quadrê in dla [[giumetrìa iperbòlica]], in dû al vin scrìt cun la notasiòun ed Schläfli {4,5}
</gallery>


==Vóś lighèdi==
==Vóś lighèdi==
Riga 35: Riga 44:
* [[nùmer quadrê]]
* [[nùmer quadrê]]
* [[raîś quèdra]]
* [[raîś quèdra]]
* [[tiuréma 'd Pitàgora]]
* [[retàngol]]
* [[retàngol]]
* [[trapési (giumetrìa)|trapési]]
* [[trapési (giumetrìa)|trapési]]
Riga 41: Riga 51:
* [[romb (giumetrìa)|romb]]
* [[romb (giumetrìa)|romb]]
* [[paralelogràma]]
* [[paralelogràma]]
* [[quedradùra dal serć]]
* [[réda quadrèda]]
* [[supersérć]]
* [[quadrê unitàri]]


==Noti e referèinsi==
==Noti e referèinsi==
{{References}}
{{References}}

==Manéri ed dìr==
* {{egl}} Fèr '''quadrèr''' i còunt, {{it}} Far quadrare i conti, stendere un bilancio
* {{egl}} Un quèl ch'al n''''quèdra''' mìa, {{it}} Qualcosa che non torna esatto, giusto


== Èter prugèt ==
== Èter prugèt ==

Versione delle 17:27, 21 Dec 2014

C'l artìcol chè 'l è scrit in Carpśàn Emiliàn

Al quadrê ABCD cui àngol drìt e anca el diagonêl evidensièdi

In dla giumetrìa Evclidéa, al quadrê 'l è 'n quadrilàter regulêr, a dir un polìgon, cui quater e anca i quat'r àngol tùt cumpàgn (drìt).

Al quadrê 'l è anc cal romb ch'al preśèinta i quat'r àngol cumpàgn e cal retàngol ch'al gh'à i só cô tùt cumpàgn; incòr, al quadrê 'l è cal paralelogràma ch'al gh'à i quater cô e anca i quat'r àngol tùt cumpàgn.

Al só perìmeter e l'àrea

Al quadrê in élta e in dal mêś, e i só parèint puvrèt tùt dintórna, c'ma 'l retàngol, al trapési, 'n quadrilàter iregolêr, 'l aquilòun, al romb e 'l paralelogràma
Al quadrê inscrìt e sircuscrìt da 'l dō sircunferèinsi, d'indū i s vèden i dū râģ diferèint, ùtil anca lōr in di riferimèint a 'l quadrê

Tulènd i só cô

  • Al só perìmeter 'l è quater volti al só , sènd quischè tùt cumpàgn:
  • La só superfìsi l'è pèr'a la multèplica edla bêś per l'altèsa, mo sènd quistichè cumpàgni, l'àrea la s pōl anc catèr c'n al cô multiplichê per se stès, alvènd-el a 'l quadrê:

Tulènd el só diagonêl

La costrusiòun dal quadrê c'n al cumpàs e la riga
  • Sènd al quadrê diviśìbil in dū perti cumpàgni da ùna dal só diagonêl, n'ètra manéra per catèr-en la superfìsi cgnusènd-en la diagonêl, l'è quèla 'd pugèr-es a 'l tiuréma 'd Pitàgora, d'indū a druaròm la só diagonèla, ch'la sarèv pò anc l'ipotenùśa ed na só metê triàngulèra, e a tgnaròm còunt che 'l quadrê dl'ipotenùśa 'l è pèr'a la sóma dal quadrê di dū catēt e anc che chi dū chè egl'ìn cumpàgn:
  • Sèimper p'r al tiuréma 'd Pitàgora, a psòm catèr dòunca al cô dal quadrê s'a in cgnusòm la diagonêl: , e anc al só perìmeter techènd propi da 'l só diagonêl:

Tulènd i râģ di só serć

  • S'a tulòm al râģ R dal serć sircuscrìt a 'l quadrê, la superfìsi la s pōl incòr catèr pinsènd che cal râg R chè 'l è la metê edla diagonêl ch'a-j-òm vìst chè 'd sóver:
  • S'a tulòm al râģ r dal serć inscrìt a 'l quadrê, a psòm vèder ch'l è cumpàgn a la metê dal só cô c, e dòunca, per l'alvamèint a 'l quadrê dal per catèr-en l'àrea A, a gh'a'rom chè da alvèr a 'l quadrê al dòpi ed cal râģ r chè inscrìt:

In dla giumetrìa mia Evclidéa

In dla giumetrìa mia Evclidéa, al quadrê al s definìs pèra pèra cal polìgon ch'al gh'à i cô e i àngol cumpàgn:

  • in dla giumetrìa tonda, al quadrê al gh'à i quater cô ch'i fàn di êrc cunvès a 'l in fóra, e i s śunten cun di àngol ch'egl'ìn piò grand ed 360°/4.
  • in dla giumetrìa iperbòlica, al quadrê al gh'à i quater cô ch'i fàn di êrc còunchev a 'l in dèinter, e i s śunten cun di àngol ch'egl'ìn piò cìc ed 360°/4.

Vóś lighèdi

Noti e referèinsi

Manéri ed dìr

  • (EGL) Fèr quadrèr i còunt, (IT) Far quadrare i conti, stendere un bilancio
  • (EGL) Un quèl ch'al n'quèdra mìa, (IT) Qualcosa che non torna esatto, giusto

Èter prugèt

Colegamèint estèren