Sècia: differenze tra le versioni

Da Wikipedia.
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
justée: atâch al sbòch dal Mîncio.
mNessun oggetto della modifica
Riga 1: Riga 1:
{{Template:Variant|ARS}}
{{Template:Variant|ARS|MUD|Sáccia}}


== Al Sècia==
== Al Sècia==

Versione delle 14:21, 21 Avr 2007

??? (variante non definita??) ???

Al Sècia

Al Sècia lèe ûn fióm impurtânt ed l’Êlta Itâlia c’al córr per la grân pêrta in Emélia-Rumàgna e, ind al pèss finêl, in Lûmbardeja.
Lèe per lunghésa (172 km), bacîn e purtêda mèdia (42 mc/sec), al principêl fiôm, a dréta, ch’el va a dêr ind al Po dôp al Tanêr.
Al sô bacîn (lèregh 2.292 km²) lèe ‘na curiositèe perché lèe cumpâgn, cme destèisa, a cóll dal Panêr.

Al côrs dal fiôm

Al nâs dal' Êlp ed Succiso inséma a l’ Apenèin tosch-emiliân in pruvîncia ed Rèz Emélia, mìa luntân dal pâs dal Sréj; al và vêrs mezanôt e, a partîr da la zûnta dal’ j acqui di turèint Dôl e Dragòun (c’al sucêd atâch a Srédel), al cumîncia a sgnêr i cunfîn tr’al pruvînci ed Réz e Mòdna.
Al rîva pò ind la Pianûra Padâna atâch a Sasôl pruvîncia ed Mòdna, al mêt insém a l’ j acqui dal Ternêr atâch a Rubēra, e al pâsa d’aréint a la zôna ôvest dla sitê ed Mòdna.
D’ed ché al ralèinta e al córr a besabōga lôngh ûn lèt quacèe d’êrsen, al bâgna al cmun ed Cuncôrdia e dôp al fà al sô ingréss, ind la pêrt finêla dal sô côrs, in Lûmbardeja.
Ché al bâgna Quistèl e al và pó a dêr ind al Po apèina ûn pô a mezdé ed Mantva a Mirasôl ed Sân Bendèt Po, atâch al pôst in dō al Mîncio al và a finîr int al Po.

La purtêda dal’ j acqui

Cme tótt i côrs d'âcqua dal nôstri muntâgni al Sècia al pâsa dal grân sótt d’ istèe a grôsi pîni in premavèira e mâsma in avtûn.
In cunfrûnt a ch’j éter fiôm dal nôstri muntâgni che vân a dêr in dal Po as fà nutêr pr ‘al sô purtêdi bundânti in premavèira (qualitèe cumpâgn al Panêr) grâsia a gl’ j impurtânti anvêdi che vînen zò, per grân pêrt dl 'ân, ind la zôna in dō al nâs.
Al vôda, in dōve a gh’è al sbòch ,42 mc/sec ed purtêda, la pió êlta (tgnû fôra al Tanêr) tra i fióm ed dréta che vân a dêr ind al Po.
Al sô pîni avtunêli, in mâsma prepotèinti e lidgôsi (che, in chês fôra dal nurmêl, pōlen rivêr ânca a grandèsi d’ed sôver a i 2.000 mc/sec.), vînen in pêrta controlêdi ind al pcòun préma ed Mòdna da ûn complichèe sistèma ed câsi de slerêgh.

I turèint che vân a dêr ind al Sècia

I principêl turèint che vân a dêr ind al Sècia j ‘n:

  • L’Ôzla
  • Al Scél
  • Al Dôl
  • Al Dragòun
  • La Rusèina
  • Al Ternêr
  • La Fôsa

Curiositèe

Al côrs a mezanōt dla via Emélia l’à patî dimóndi cambiaméint: as péinsa che in epóca rumâna al pasés pió a sira d’incô fîn a Cavés, pô al cambiêva diresiòun a la brósca a matéina e l’andêva a fînir ind al Po a Bundèin. Cun i lavôr purtèe avanti dal 1288 al 1360 l’è stê ublighèe ind al lètt dal dè d’incô, atravêrs ûn pât fr’al sitèe ed Pèrma, Rèz, Mòdna, Mantva e Frêra l’é stê dèe, in virtó ed còsta lêansa, al nòm al paèis ed Cuncôrdia inséma al Sècia c’as câta gióst inséma al Sècia.

Al sô nóm latèin lèe Sicla, e lèe curiôs nutêr che lèe maschîl pr’ i arsân (al Sècia) e feminîl pr’ i mudnês (la Sècia).