Joseph von Fraunhofer: differenze tra le versioni

Naviga nella cronologia in modo interattivo

Differenza successiva →

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto

VisualeWikitesto

In linea

Versione delle 07:52, 23 Zógn 2013

Carpśàn

C'l artìcol chè 'l è scrit in Carpśàn

Joseph von Fraunhofer (Straubing, 6 ed mèrs 1787 – Mônac ed Bavēra, 7 ed śùgn 1826) l' è stê un fìsic e astrônum tudèsc.

Biugrafìa

Dòp ed 'n infànsia tribulèda e d' ès'r' arméś òrfen dj genitôr, al cuntinuèva a imparèr al mistér dal pèder, ch' l' éra stē fabricànt ed vēder, andènd a fèr l' aprendìsta in 'na fàbrica ed spèc'. Al gh' la cavèva anca d' andèr a studièr int d' l' Istitût ed Mecànica Reichenbach, Utzschneider & Liebherr, a Mônac ed Bavēra, in dù j vlìven fabrichèr dj strumèint d' astrunumìa e d' geodeśìa. In dj àn al mitìva a punt sèimper dj nôv istrumèint ed precisiòun per sernìr e perfesionèr j pasag' e i spèc' ed la lùś a travérs j vēder, in manéra da psér costruìr dal lèinti dimòndi nôvi pr' al tèimp e ch' j srèven servìdi pr' j sô stùdi int su la luś. In dal 1814 Fraunhofer al catèva j ràg' ch' j pòrten al sô nòm in dal spèter solèr. L' àn dòp l' invintèva al spetroscòpi. Grâsi al sô invensiòun e aj sô stùdi j gh' dèven, in dal 1822,l' insegnamèint ed fìsica int d' l' Académia bavaréś dal Siènsi, pò al tìtul nubilièr e incòri la sitadinànsa unorària ed Mônac. Fraunhofer al murîva in dal 1826 a 39 àn ed tuberculôś pulmonèr, mo anca fòrsi tùt ch' j vapôr ed metaj peśànt inalé per costruìr j vēder (cùm' a sucedîva anca ai sô coléga) j îven dé 'na màn a la malatìa. J gh' dèven sepoltûra in dl' Alter Münchner Südfriedhof (l' antîgh simitéri sud ed Mônac).

A la sô memòria l' è stèda intitulèda la Fraunhofer-Gesellschaft, ch' l' è la piò grànda urganiśasiòun par la sièinsa aplichèda in Eurôpa, presèinta anca in Itâglia cul nòm Fraunhofer Italia Research a Bulsàn (it: Bolzano).^[1]

Nòti

↑ Vèd al comunichē 'd stàmpa: http://www.fraunhofer.de/en/press/research-news/2009/12/fraunhofer-italy.jsp

[1] Vèd al comunichē 'd stàmpa: http://www.fraunhofer.de/en/press/research-news/2009/12/fraunhofer-italy.jsp

[1]

@@ Riga 9: / Riga 9: @@
 {{dialort | dial=Carpśàn}}
-[[File:MUC Ruhmeshalle 46 Ios. v. Fraunhofer Optiker.jpg|150px|thumb|left|Al bùst dal Fraunhofer dèinter l' Istitùt ed Mônac ed Bavēra]]
+[[File:MUC Ruhmeshalle 46 Ios. v. Fraunhofer Optiker.jpg|170px|thumb|left|Al bùst dal Fraunhofer dèinter l' Istitùt ed Mônac ed Bavēra]]
+[[File:Fraunhofer spectroscope.JPG|330px|thumb|right|La dimostrasiòun dal funsiòunamèint dal spetroscòpi aj sô colèga dòp d' avèrl' inventé in dal 1814.]]
 '''Joseph von Fraunhofer''' (Straubing, 6 ed mèrs 1787 – Mônac ed Bavēra, 7 ed śùgn 1826) l' è stê un fìsic e astrônum tudèsc.
@@ Riga 16: / Riga 17: @@
 Dòp ed 'n infànsia tribulèda e d' ès'r' arméś òrfen dj genitôr, al cuntinuèva a imparèr al mistér dal pèder, ch' l' éra stē fabricànt ed [[Vêder|vēder]], andènd a fèr l' aprendìsta in 'na fàbrica ed spèc'. Al gh' la cavèva anca d' andèr a studièr int d' l' Istitût ed Mecànica Reichenbach, Utzschneider & Liebherr, a Mônac ed Bavēra, in dù j vlìven fabrichèr dj strumèint d' [[astrunumìa]] e d' [[geodeśìa]].
-In dj àn al mitìva a punt sèimper dj nôv istrumèint ed precisiòun per sernìr e perfesionèr j pasag' e i spèc' ed la lùś, in manéra da psér costruìr dal lèinti dimòndi nôvi pr' al tèimp e ch' j srèven servìdi pr' j sô stùdi int su la luś.
+In dj àn al mitìva a punt sèimper dj nôv istrumèint ed precisiòun per sernìr e perfesionèr j pasag' e i spèc' ed la lùś a travérs j vēder, in manéra da psér costruìr dal lèinti dimòndi nôvi pr' al tèimp e ch' j srèven servìdi pr' j sô stùdi int su la luś.
 In dal 1814 Fraunhofer al catèva j ràg' ch' j pòrten al sô nòm in dal [[spèter]] solèr. L' àn dòp l' invintèva al [[spetroscòpi]].
-Grâsi al sô invensiòun e aj sô stùdi j gh' dèven l' insegnamèint ed fìsica int d' l' Académia bavaréś dal Siènsi, al titùl nubilièr e la sitadinànsa unorària ed Mônac.
+Grâsi al sô invensiòun e aj sô stùdi j gh' dèven, in dal 1822,l' insegnamèint ed fìsica int d' l' Académia bavaréś dal Siènsi, pò al tìtul nubilièr e incòri la sitadinànsa unorària ed Mônac.
+Fraunhofer al murîva in dal 1826 a 39 àn ed [[tuberculôś pulmonèr]], mo anca fòrsi tùt ch' j vapôr ed metaj peśànt inalé per costruìr j vēder (cùm' a sucedîva anca ai sô coléga) j îven dé 'na màn a la malatìa. J gh' dèven sepoltûra in dl' Alter Münchner Südfriedhof (l' antîgh simitéri sud ed Mônac).
+A la sô memòria l' è stèda intitulèda la Fraunhofer-Gesellschaft, ch' l' è la piò grànda urganiśasiòun par la sièinsa aplichèda in Eurôpa, presèinta anca in Itâglia cul nòm Fraunhofer Italia Research a Bulsàn (it: Bolzano).<ref>Vèd al comunichē 'd stàmpa: http://www.fraunhofer.de/en/press/research-news/2009/12/fraunhofer-italy.jsp</ref>
+==Nòti==
-En 1824, il était décoré de l'ordre de Chevalier du Civilverdienstorden de Bavière et ainsi élevé à la noblesse. Il devint la même année citoyen d'honneur de la ville de Munich.
+<references/>
-Il mourut en 1826 de tuberculose pulmonaire. Sa tombe est toujours visible dans l’Alter Südfriedhof, dans le quartier de Glockenbach à Munich.
-La Fraunhoferstrasse dans le faubourg munichois de l’Isarvorstadt lui doit son nom. Depuis 1985, l’école professionnelle Staatliche Realschule München II a été rebaptisée Joseph-von-Fraunhofer-Realschule. De même, il existe un collège, le Joseph-von-Fraunhofer-Gymnasium Cham.
-Nel 1824 fu insignito dell'ordine al merito, divenne nobile e gli venne concessa la cittadinanza onoraria di Monaco. Come molti altri fabbricanti di vetro di quell'epoca, avvelenati dai vapori di metalli pesanti, ai quali erano continuamente esposti durante la lavorazione, Fraunhofer morì giovane, nel 1826 all'età di 39 anni per tubercolosi polmonare o, forse, più verosimilmente, per i vapori letali inalati. Venne sepolto all'Alter Münchner Südfriedhof (Antico Cimitero Meridionale di Monaco). Sulla sua tomba è incisa la scritta Aproximavit sidera (Avvicinò gli astri).
-Alla memoria di Fraunhofer è intitolata la Fraunhofer-Gesellschaft, la più grande organizzazione per la ricerca applicata in Europa, dal 2009 presente in Italia con sede a Bolzano come Fraunhofer Italia Research.[1]
 |sel=1