Piaṡëinsa: differenze tra le versioni
m Robot A Śònt: uz:Piacenza |
m r2.7.3) (Robot A Śònt: az:Piacenza |
||
Riga 150: | Riga 150: | ||
[[an:Piacenza]] |
[[an:Piacenza]] |
||
[[ar:بياتشنزا]] |
[[ar:بياتشنزا]] |
||
[[az:Piacenza]] |
|||
[[be:Горад П'ячэнца]] |
[[be:Горад П'ячэнца]] |
||
[[be-x-old:П’ячэнца]] |
[[be-x-old:П’ячэнца]] |
Versione delle 16:24, 4 Śnêr 2013
Artìcol in dialët piaṡintëin
Piasëinsa (Italian: Piacenza) l'é un cumoin ad 103.487 abitant, capitäla d'la sò stësa pruvincia. Mìsa sü in Emilia.
Evoluzione demografica
Geugrafìa
Piasëinsa l'é in d' la Pianüra Padana a 61 metar in sal livél dal mär e l'é nasì in s' la riva destra dal Po, in dua i van föra al Trèbia a ovest e la Nür a est ad la citä.
Pö u menu a 15 chilòmetar in vër süd, i tacan i Colli Piacentini (Culëini Piasintëin), 'l prinsipi d' l'Appennino Ligür. La so pusision geugrafica la g'ha sëimpar fat la so furtoina militära e l'ha fata dvintä impurtanta par ves un sid in dua i s'incrùsan la feruvìa e i autusträ.
I sìtt interesant
Piasëinsa l'é 'na citä d'ärt, e la g'ha un gran patrimonii artistic, par via d'la so storia milenäria.
I palàsi
I s' pölan truä bota palasi nubiliär cun un gran valur ch' i g'han belisim giardëin. Piasëinsa a l'é una "Citä ad palasi" posé ca tüt i ätar ad la Val Padana. Vist ca la gh'era mia 'na curt fissa (al Palass Farnés l'é mia stä sëimpar al sëintar d'la famiglia parchè dop d'un sert periud la capitäla dal dücä l'é stä spustä a Pärma), atsé i nobil i han pudì fä vëd la so pusisiòn cun i so opar architetonich. I posé impurtant i en:
- Palasi Mulazzani
- Palasi Scotti
- Palasi Landi
- Palasi Costa
- Palasi Somaglia
Ätar palassi ch' i dan blësa e impurtansa a la citä i en:
- al Palasi Gotich (al ver num al sarìs Palasi Comünäl)
- al Palasi Farnés
Ätar palassi ch'i s' pölan ricurdä i en:
- Palasi dal Guernatur
- Palasi di Mercant
I palàsi Gotic, dal Guernatur e di Marcànt i en in d'la Piasa Caväi, ca l'é sëimpar stä cunsiderä al sëintar d'la citä e d'la so vita. La piasa la ciapa al num dai dü statui ad Ranuccio e Alessandro Farnés in s'i caväi, c' l'ha fat Francesco Mochi in dal perìud tra 'l 1612 e 'l 1628.
Al ces
- Al Dom
- La basilica ad Sant'Antunëin
- La cesa ad San Francesco
- La cesa ad San Giuàn in Canäl
- La cesa ad San Güstëin
- La cesa ad Santa Maria d' Campagna
- La basilica ad San Savëin
- La cesa ad San Sepùlcar
- La cesa ad San Sisto
Teatar, müsei e üniversitä
- Al Teàtar Münicipäl inaugürä in dal 1804, l'é stä custrüì al post dal Teatar d'la Citadela ca l'äva tacä fög e l'é stä distrügì in dal 1798.
- In dal Palasi Farnès i s' pölan truä i Müsei Civich ad Palasi Farnés
- Al Müseo ad Storia Natüräla ca l'é in dal Palasi Scotti
- In d'la citä a s' pöl truä anca la Galeria d'Ärt Muderna "Ricci Oddi", vüna dil principäli d'Italia.
- I en impurtant anca la Biblioteca Comünäla Passerini-Landi e pö d' tüt al Culeg' Alberoni
- In citä i gh'en anca 'na sede d'l Üniversitä Catolica dal Sacar Cör ad Milan, vüna dal Pulitecnic ad Milan e a s' pöl truä anca al Cunservatori ad Müsica "Giuseppe Nicolini"
Ecunumia
La fera d' Piasëinsa l'é vüna dil pö antig d'la region Emilia-Rumagna. Al növ cumples espusitiv c'a l'é apena föra d'la citä, ades l'é gestì da Piacenza Expo. Vöin di vant ad Piasëinsa l'é ca l'era stä la prima sede d'la Federconsorzi, fundä in dal 1892, ca l'é mäi pö andä in crisi dop un secul ad vita.
Trasport
La pusision d'la citä tra Türëin, Bulògna e Genua e al fat ca g'he taca Milan i han fat dvintä Piasëinsa un impurtant sëintar feruviäri e d' l'autusträ. Par Piasëinsa i g'pàsan l'autusträ A1 (Milan-Nàpuli) e l'autusträ A21 (Türëin-Piasëinsa-Brësa) Par al trasport aereo, i aeruport püsè taca i en l'Aeruport ad Pärma e i tre aeruport lumbärd: Aeruport ad Milan-Malpensa, Arport ad Milan-Linate e l'Aeruport ad Bergam-Orio al Serio, taca a Bêrgum.
Sport
A Piasëinsa i gh'en il squädri ad balon Piacenza Calcio, ad pallavolo ad Serie A1 Copra Volley Piacenza. I gh'en anca dü squädri ad Rugby, ca i en asè famus: 'l Termoraggi Piacenza Rugby e al Piacenza Lyons Rugby. In dal baseball Piasëinsa l'é rapresentä dal Piacenza Baseball e dai Red Devils Piacenza, in d'la pallacanestro da l'Unione Cestistica Piacentina, e in d'la pallanuoto da la Rarinantes Everest.
Persunag' famus
Il parsoni püsè famus ad Piasëinsa citä i'en:
- Al dutùr e prufesùr ad Sociologia Francesco Alberoni
- Al stilista Giorgio Armani
- I cantant Fiordaliso e Gianni Pettenati e la showgirl Barbara Chiappini.
- I cardinäi Giulio Alberoni, Prim ministar da Spagna; Giovanni Battista Nasalli Rocca di Corneliano, arcivèsc ad Bulògna; Mario Nasalli Rocca di Corneliano; Luigi Poggi, archivista d'la Sitê dal Vaticân
- Al literä Pietro Giordani
- Al scritur e pulitich Melchiorre Gioia
- Al Papa Gregori X
- Al regista d' la television Beppe Recchia
- I sant Curäd Confalonieri e Gerärd
- I zügadur d' balòn Filippo e sò fradèl Simone Inzaghi
- I en nasì in pruvincia al regista Marco Bellocchio, al patinadur Ippolito Sanfratello e l'atùra Isabella Ferrari.
- Sert stüdius i disan ch'al navigatur Cristofar Culomb (Cristoforo Colombo in italian) al sia nasì a La Bëtla.
- I en nasì in pruvincia al regista Marco Bellocchio, al patinadur Ippolito Sanfratello e l'atùra Isabella Ferrari.
Étar fotograféi
-
Al Dom
-
La basélica ed Sant'Antonino
Ligamm ad föra
Artéccol in dialàtt bulgnaiṡ
Piesänza (Piacenza in itagliàn) l'é na cmònna ed 99.150 abitànt, capitèla d'na pruvénzia c' l à al stèss nomm. Stratta stra l'Emégglia e la Lunbardî, la zitè e la so pruvénzia ali sénten 'na mòccia d'l influänza ed Milàn: ali én culeghè a la so regiån ecunòmica par tant mutîv e in d' la stòria î àn spès lighè i låur destén.
Geografî
Piesänza l'è in d' la Basa Padèna a 61 meter in vatta al livél dal mèr e l'é nè såura alla riva dèstra dal Po, indòvv i van fòra al Trèbia a sîra e la Nür a maténna d'la zitè. Stra sé e nå a 15 kilométer pio sò, i tachen i "Colli Piacentini" (Culén Piasinténi), al cminzéppi d'l Apenén Léggur. La so pusiziån geografica l a sänper fat la so furtònna militèr e l'à fata advintèr impurtanta pr al fat ch'l è un sît indòvv i s cråusen la ferovî e ali autostrè.
Alsëin · Alta Val Tidòun · Altufrèi · Arvargär · Bṡinson · La Bëtla · Bòbi · Burgnöv · La Cadé · Calindàsch ·· Caùrs · Carpané · Castél San Giuàn · Castél Arcuä · Castelvédar · Còr · Curt ad Bargnél · Curtmagiùr · I Farëin · Fiurinsöla · Al Frér · Gasàn · Gaṡöla · Gragnàn · Gruparél · Lügagnàn · Muntṡéi · Murfàs · Uton · Piaṡëinsa · Pianél · Piusàn · Pudinsàn · Al Pont da l'Oli · Pontnür · San Ṡòrṡ · San Pédar · Särmat · Ṡèrba · Cerignäl · Ṡiàn · Träv · Uslëingh · La Varnàsca · Vigulsòn · Vilanöva ·
File:Emilia-Romagna-Bandiera.png | Capoluoghi dell'Emilia-Romagna | File:Emilia-Romagna-Bandiera.png |
---|---|---|
Piasëinsa | Pärma | Rèz | Mòdna | Bulåggna | Frara | Ravêna | Furlé e Zisèna | Rèmin |