Gianni Morandi: differenze tra le versioni

Da Wikipedia.
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
m r2.7.1) (Robot A Śònt: ko:쟌니 모란디
Riga 194: Riga 194:
[[hu:Gianni Morandi]]
[[hu:Gianni Morandi]]
[[it:Gianni Morandi]]
[[it:Gianni Morandi]]
[[ko:쟌니 모란디]]
[[la:Ioannes Morandi]]
[[la:Ioannes Morandi]]
[[nl:Gianni Morandi]]
[[nl:Gianni Morandi]]

Versione delle 23:49, 8 feb 2012

Artéccol in dialètt mudnés

Articul in Miranduleś
«
Fatti mandare dalla mamma a prendere il latte, devo dirti qualche cosa che riguarda noi due. T’ho vista uscire dalla scuola insieme ad un altro con la mano nella mano passeggiava con te. Tu digli a quel coso che sono geloso che se lo rivedo gli spaccherò il muso...»
(IT)(Fatti mandare dalla mamma a prendere il latte, 1963)
«
Fa-t mandàr da tò màdar a tōr dal lat, a gh'ò da dir-at dal ròbi ch'i riguàrdan nuàtar dū. A t ò vist gnir fóra da la scóla insém a 'n àtar, maṅ in dla maṅ, 'l andàva a paséǵ tèg. Tè dì-gh-al a cal còś lè ch'a sòṅ gelóś e ch'a s al véd incóra a gh spacarò 'l grugn...»
(MUD)


Gianni Morandi 'l è un cantant, atór e cundutór televiśiv itagliaṅ. Al sò nóm vèr 'l è Gian Luigi Morandi. Na qualc vòlta 'l è stâ anc un cumpuśidór par di àtar artista.

Biugrafìa

Gianni Morandi

Gl'Inisi

Gianni Morandi al nas a Dscargalèsen in pruvèinza ed Bulåggna 'l 11 ad Dicémbar dal 1944 in un paiśèṅ d'l apenèṅ tósc-emigliàṅ da na famija ad puvrét. Dopa avér fat na bèla gavéta in di baléri ad pruvincia, fèsti ad 'l Unità, cuncórs par vóś nóvi e sagri paeśani, al 15 'd Avril dal 1962 al vins al Festival ad Belèria e la RCA Itagliana la 'l mét sòta cuntràt. La sò prima cansòṅ l'è Andavo a cento all'ora (Mè a 'ndava a sènt a l'óra, 1962) ch'la s fa ascultàr in di juke box insém a Go-kart twist, al secónd singul.

Al Sucès

Al sucès cumerciàl 'l ariva però cun al ters 45 gir Fatti mandare dalla mamma a prendere il latte (Fa-t mandàr da tò màdar a tór dal lat, 1963): Gianni Morandi al dvénta un fenomèn ad custùm, oltre che un cantant dimondi cgnusû, destinâ a impersunàr na generasiòṅ intéra ad ragasói insém a la Turinéśa Rita Pavone. Cun In ginocchio da te (In śnòć da tè, 1964) al vins al Cantagìr e al vénd da piò 'd un migliòṅ ad còpi. Ma la n finìs minga lè. Gianni al sfórna dimondi sìngui òṅ a drée a c'l àtar: Non son degno di te (A n sòṅ minga degn ad tè), Se non avessi più te (S'a n t gh'is piò), Si fa sera (A s fa sira) e La fisarmonica. Soquanti ad cal canti chè i s fànan cgnósar par mèś ad pelìculi cinematugrafichi (ad eśémpi, 008: Operazione ritmo ad Tullio Piacentini) o i daṅ al tìtul a di film praticamènt incunsistènt: i musicarelli, pelìculi fati e muntàdi in présia par sfrutar-an al sucès. In òṅ ad quist chè (In ginocchio da te) Gianni al cgnós sò mujèr Laura Efrikian: 'l è al 1966 e Morandi al s spóśa, al vins a Canzonissima e al Cantagìr cun Notte di ferragosto (Nòt ad feragóst). 'L è 'l aṅ dla śvòlta: Morandi al scólta al braṅ ad Migliacci C'era un ragazzo che come me amava i Beatles e i Rolling Stones (A gh'éra un ragasól che cuma mè a gh piaśiva i Beatles e i Rolling Stones) e al decìd ad cantàr-al.

"C'era un ragazzo che come me amava i Beatles e i Rolling Stones" al patì i cólp dal manarèṅ dla censura televiśiva p'r i vèrs "mi han detto va nel Vietnam e spara ai Vietcong" (i m aṅ dit va in dal Vietnam e spara a i Vietcong) e par tuta l'atmusféra còntra i Americàṅ ch'a s in lśiva dèntar. A gh fu anc n'interugasiòṅ parlamentara ch'la dgiva "Cuma a s parmèt 'n autór ad muśica lśéra ad criticàr la pulìtica estera 'd un paèś amìg cuma i Stat Unî!". Anc la Rai e i sò funsionàri i ivan fat la sò figura barbina cun di sugerimènt ad cambiàr al paròli incriminàdi (Vietnam e Vietcong) cun Corfù e Cefalù. Migliacci al rifiutò ad strurpiàr al pès e al cunsiliò a Morandi ad cantar "gli han detto va' nel tatatà e spara ai tatatà" propria par sutulineàr la censura subida.

In dal 1967 a nas sò fióla Serena ma la mór subìt dòpa e Morandi 'l è custrét a partìr p'r al servìsi militàr. Morandi al fa sól soquanti sighli televiśivi: Un mondo d'amore (Un mónd 'd amór) par Giovani, Mezzanotte fra poco (Meśanòt fra pòc) par Partitissima e Una domenica così (Na dménga acsè) par Settevoci.

Dòpa al fiasc clamuróś ad Per amore, per magia un film muśicàl ch'a fa gnir in mènt la fàvula 'd Aladèṅ, Morandi al torna a cantàr a Canzonissima e al la vins cun Scende la pioggia (Al gósi i vènan śò), sucès ardupiâ 'l an dòp cun Ma chi se ne importa (A n gh'in fréga gnint a ninsòṅ).

In cal perìud chè Gianni Morandi al fónda insém a Migliacci gl'edisiòṅ muśicali Mimo e in dal 1970 al canta Occhi di ragazza (Oć ad ragasa) a 'l Eurofestival 'd Amsterdam.

La criśi

In di an Stanta al gh'à un brut perìud ad criśi. Morandi al vèṅ sumèrs dal clima ideulògic dla cuntestasiòṅ ad chi an lè e 'l è inculpâ 'd èsar un cantant tròp alśér, tradisiunàlista e cumerciàl. I fiói di fiór i s èṅ rót 'd andàr a tór al lat. In d'l Utóbar dal 1970 al vèṅ fisćiâ da bòna part dal pùblic dal palasport ad Turèṅ, specialmènd durant la canta Al bar si muore (Al bar a s mór).

La criśi prufesiunàla la dvénta na criśi ad vénditi, e a n sèrv a gnint andàr a Sanremo in dal 1972 cun Vado a lavorare (A vag a lavuràr), cansòṅ ch'la s piasa quarta ma ch'la n val na cica: la criśi la dvénta anc persunàla quand, in dal stés perìud, al matrimòni cun la Efrikian (ch'la gh'à dat du fiói, Marianna e Marco) al finìs.

In dal 1975 'l incìd Il mondo di frutta candita (Al mónd ad fruta candìda), interamènt scrit da Ivano Fossati, ma 'l disc al n vénd briśa.

In dal 1977 al s iscrìv al cunservatòri ad Santa Cecilia a Róma p'r imparar a sunàr al cuntrabàs ma al n s diploma minga. In cal perìud chè al fa gnir fóra du canti p'r i putèṅ: Sei forte papà (At sée fòrt papà) e La befana trullallà ma sól al prim al vénd quèl, c'l àtar 'l è 'n àtar flop.

La ripréśa

Al tórna al sucès in di prim an Utànta cun i braṅ Canzoni stonate (Cansóni stunàdi) e Uno su mille (Oṅ su mila) e in dal 1987 al vins a Sanremo insém a Umberto Tozzi e Enrico Ruggeri cun Si può dare di più (A s pól dar da piò). 'L an dòp al fa un disc insém a Lucio Dalla, al famóś Dalla/Morandi, cun la canta Chiedi chi erano i Beatles (Dmanda ch'i èraṅ i Beatles) misa dèntar. Insóma, un sucès a drée c'l àtar, fin a 'rivàr al 1992 quand al canta Banane e lampone (Banani e lampòṅ).

«
Guardo la televisione, c'è del pollo dentro il frigo, mangio e provo a immaginare le tue mosse e le parole... E che sono un po' geloso [scemo], ma ti amo per davvero [vero], si, va be' l'autonomia, [...mia], ma ricorda che sei mia! Banane, lampone, chi c'era con te? [Chi c'era stasera?] Io sono il tuo amore sei solo per me!...»
(IT)(Banane e lampone, 1992)
«
A guàrd la televiśiòṅ, a gh'è dal pui in dal frigo, a magn e a próṿ a pinsàr a 'l tò mòsi e a 'l paròli... 'L è ch'a sòṅ un pòc gelóś [sém], ma a t vój bèṅ dabòṅ [véra], sè, va là l'autunumìa, [...mìa], ma 'rcòrd-at ch'at sē mia! Banàni, lampòṅ, chi gh'éra tèg? [Chi gh'éra stasìra?] Mè a sòṅ al tò amór at sē sōl na ròba mia!...»
(MUD)

Gianni Morandi al partìs cun i "cuncèrt d'l autobus", di spétàcui dal viv, ch'i gh'aṅ un sucès clamuróś: 270 rèplichi in di teàtar itagliàṅ, cun dal tapi impurtànti in Europa, in di Stat Unî e in dal Cànada (Palace Theatre ad New York e Maple Leaf Garden ad Turònt).

In dal 1995 al va incóra a Sanremo, cla vòlta chè insém a Barbara Cola, e al canta In amore rivand secónd.

In d'l Utóbar dal 1996 al vèṅ fóra al disc Morandi e Gianni al tórna preputentemènt in di prim déś pòst dla clasifica par mèś di braṅ cuma Fino alla fine del mondo (fiṅ a la fin dal mónd) e La Regina dell'ultimo tango (La Regina d'l ùltim tang, cantada al Festivalbar).

Al sucès televiśiv

Al tórna anc a recitàr in televiśiòṅ insém a la Mara Venier in La voce del cuore (La vóś dal cór) e Canale 5 al pòrta a cà 10 migliòṅ ad spetadór a bòta. La Rai, dal cant suo, la traśmét un sò cuncèrt ("Morandi 1996" tour) in dirèta dal Teàtar dal Vitòri a Róma e la fa al 30% 'd ascólt e 8 migliòṅ ad spetadór.

Tut quél che Gianni al tóca al dvènta 'd òr: in dal 1999 Morandi 'l è al prutagunìsta dal spetàcul dal Sàbat sira C'era un ragazzo e anca chè gl'ascólt i al prèmian: 9 migliòṅ.

Dopa n'atra parénteśi a Sanremo in dal 2000 (cun al braṅ Innamorato, inamurâ, scrit par lò da Eros Ramazzotti ch'a finis ters), Morandi in dal 2002 al tórna a presentàr al spetàcul dal Sàbat sira ad Rai 1 (ligâ a la luterìa Itaglia), Uno di noi insém a Lorella Cuccarini e Paola Cortellesi ma stavòlta al lavór 'l è più dur: da cl'atra banda a gh'è Maria De Filippi cun C'è posta per te e Gianni al gh'à da cuntintar-as ad 5-6 migliòṅ ad spetadór. Par prutestàr contra la bataja ad 'l auditel, Morandi al fa na cundusiòṅ in mudandi.

In di an sucesìv, al preśenta di àtar prugràm: Stasera Gianni Morandi par Canale 5 in dal 2004, Non facciamoci prendere dal panico par Rai 1 in dal 2006 e Grazie a tutti, sémpar su Rai 1, insém a Alessandra Amoroso.

'L è stâ sarnî par preśentàr al Festival ad Sanremo dal 2011, insém a Belen Rodriguez e Elisabetta Canalis.

Discugrafìa

Album

Sìngui