Ragn: differenze tra le versioni
m r2.6.5) (Robot A Śònt: bjn:Kabibitak |
m r2.6.4) (Robot A Cambi: iu:ᐋᓯᕙᖅ |
||
Riga 83: | Riga 83: | ||
[[is:Köngulær]] |
[[is:Köngulær]] |
||
[[it:Araneae]] |
[[it:Araneae]] |
||
[[iu:ᐋᓯᕙᖅ |
[[iu:ᐋᓯᕙᖅ]] |
||
[[ja:クモ]] |
[[ja:クモ]] |
||
[[jv:Kemangga]] |
[[jv:Kemangga]] |
Versione delle 02:56, 23 Oto 2011
Artéccol in dialètt mudnés
I ragn (Araneae, ragni in italiàn) i èṅ dal bèsti ch'i faṅ part ad 'l órdan di aràcnid ch'al cumprénd 109 famìji e 41.719 spèci.
I ragn i gh'ànan òt śampi e un còrp divìś in du pès: cefalotorace e opistosoma. Al sò budèli i èṅ acsè strichi ch'i ragn i n pōlan minga magnàr gnanc un bcòṅ sòlid ma i gh'aṅ biśogn ad far-al dvintàr lìquid par mèś ad particulàr enśìma digestìv. I ragn i n gh'aṅ minga di muscùi estensór e i s móvan cambiànd la presiòṅ dla lōr sistéma idràulic.
La tlaréda di ragn la pól èsar cunsideràda ad livèl superiór ad tut i materiài sintètic in circulasiòṅ: l'è più alśéra e elàstica.
Caraterìstichi generàli
A gh'è sól na spéce ad ragn ch'la magna i vegetài, tut chi atri i èṅ carnìvuri: i pōlan magnàr di atar ragn o 'd insèt. I ragn grôs i gh la càvan a magnàr anc di uśèi o dal luśèrti.
I ragn śóvan i śòntan a 'l sò magnàr al nètar mèntar quéi più grand i sarnìsan al pòlin.
Dimóndi ragn i dróvan al vlèn par mubiliśàr al sò vitmi e anc 'l óm al gh'à da star-ag atènti.
In di masć i pedipalpi (òrgan ch'i s càtan davśèṅ a la bóca o subìt sóta) i s èṅ mudificâ a sirìnga e i servìsan par fecundàr al fémni. Par far cal lavōr lè, i masć i gh'aṅ da star in alèrta parchè i vànan in a risć 'd èsar magnâ in cal mèntar.
I nòstar ragn
I ragn più cumùṅ dal nòstri bandi, a s i cata facilmènt in dal cà, i èṅ i ragn balerèṅ (Pholcus phalangioides). I èṅ di ragn ch'i spètan che 'n insèt al s taca atàc a la sò tlaréda, pò i gh vànan adòs e i gh faṅ un sarcòfag ad fìi 'd intóran. Quànd 'l insèt 'l è mòrt, i al màgnan.
'L àtar ragn ch'a s cata cumunemènt 'l è al ragn dal cantìni o ragn dal dvinèl (Tegenaria domestica).
.
Al viṿ in dal sò gnal fat a tubo, vèrt in dal du bandi. Quànd na qualc bestiulìna (in gènar, di insèt o di àtar ragn) la casca in dla tlaréda, la Tegenaria la sa gh buta adòs e la morśga a ripetisiòṅ e dòp la la pòrta dèntar par magnàr-la cun còmad. Quànd l'à finî ad far-al, la buta fóra i scart. A 'l ragn dal dvinèl a gh piàś i pòst bèi frésc e ùmid (cum al cantìni e i seminterâ).
anatra | barbagianni | bue | pidocchio | bigattino | biscia / serpe | baco da seta / bombice | rospo | cane | cappone | cavallo | capra | cuculo | coniglio | cornacchia | asino | ape | formica | gallo | gallina | gatto | gazza | grillo | lupo | ramarro | lepre | chiocciola / lumaca | lucertola | maiale | mosca | merlo | mulo | talpa | porcellino | oca | pipistrello | topo / sorcio / ratto | farfalla | passero | pettirosso | pecora | piccione / colombo | pulce | ragno | rana / ranocchio | riccio | rondine | scarafaggio | cinghiale | tignola / tarma | tarlo | tafano | tacchino | vacca | volpe | cicala | zanzara | civetta