Vasco Rossi: differenze tra le versioni

Da Wikipedia.
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
m r2.7.1) (Robot A Śònt: fa:واسکو رسی
Nessun oggetto della modifica
Riga 2: Riga 2:
[[File:Mirandules.png|130px|thumb|right|Articul in Miranduleś]]
[[File:Mirandules.png|130px|thumb|right|Articul in Miranduleś]]


{{CITAZIONE2|Respiri piano per non far rumore, ti addormenti di sera, ti risvegli col sole, sei chiara come un'alba, sei fresca come l'aria...|At respìr piàṅ p'r a n far mia rumór, t'at durmens ad sira, t'at lèv cun al sól, 't sèe ciara cuma n'alba, 't sèe fresca cuma l'aria...|'''Albachiara''', ''1979''|DIALETTO={{Mud}}|LINGUA={{It}}}}
{{CITAZIONE2|Respiri piano per non far rumore, ti addormenti di sera, ti risvegli col sole, sei chiara come un'alba, sei fresca come l'aria...|At respìr piàṅ p'r a n far mia rumór, t'at durmèns ad sira, ta t léṿ cun al sōl, 't ciàra cuma n'alba, 't frésca cuma l'ària...|'''Albachiara''', ''1979''|DIALETTO={{Mud}}|LINGUA={{It}}}}




'''Vasco Rossi''' 'l è un cantant itagliaṅ dimondi famóś. Al sò [[scutmâj]] 'l è '''Al Blasco'''.
'''Vasco Rossi''' 'l è 'n cantànt itagliàṅ dimóndi famóś. Al sò [[scutmâj]] 'l è '''Al Blasco'''.


[[File:Vasco_Rossi_2.jpg|290px|thumb|right|Vasco Rossi in cuncèrt]]
[[File:Vasco_Rossi_2.jpg|270px|thumb|right|Al cantànt mudnéś Vasco Rossi]]


=== Biugrafìa ===
== Biugrafìa ==


== L'infansia ==
=== L'infànsia ===


Vasco Rossi al nas a [[Zòca]] in [[pruvèinsa ed Mòdna|Pruvincia ad Mòdna]] al 7 ad Favràr dal 1952. Al nom al gh'è dâ da sò pàdar Giovanni Carlo, ch'ad mistèr al fa al camiunista, p'r un umaǵ a un sò cumpagn ad prigiunìa in Germagna durant la seconda guèra mundiala.
Vasco Rossi al nas a [[Zòca]] in [[pruvèinsa ed Mòdna|Pruvincia ad Mòdna]] al 7 ad Favràr dal 1952. Al nóm al gh'è dâ da sò pàdar ''Giovanni Carlo'', ch'ad mistér al fa al camiunìsta, par far 'n umàǵ a un sò cumpàgn ad parśòṅ in [[Germâgna]] durànt la secónda guèra mundiàla.


Fin da putèṅ al studdia cant a la scóla dal mìstar Bononcini par vulér ad sò màdar Novella Corsi e al taca a pasiunar-as a la muśica. A 13 aṅ al vins 'l [[Usignolo d'oro]] (''Uśgnól 'd òr''), na manifestasiòṅ canòra mudnéśa, nada par cuntrastar al [[Zecchino d'oro]], mèntar a 14 anni al s unis a i "Killer", al sò prim grup muśicàl.
Fin da putèṅ al studdia cant a la scóla dal mìstar ''Bononcini'' par vulér ad sò màdar ''Novella Corsi'' e al taca a pasiunàr-as a la mùśica. A 13 aṅ al vins 'l [[Usignolo d'oro]] (''Uśgnól 'd òr''), na manifestasiòṅ canòra mudnéśa, nada in cuntràst a 'l [[Zecchino d'oro]], mènt'r a 14 an al s unìs a i ''Killer'', al sò prim grup muśicàl.
Dal grup, ch'al cambia nóm in "Little Boys", al fà part anc [[Marco Gherardi]], che più dna volta al sarà cumpàgn 'd aventuri ad Vasco.
Dal grup, ch'al cambia nóm in ''Little Boys'', al fà part anc [[Marco Gherardi]], che più dna vòlta al sarà cumpàgn 'd aventùri ad Vasco.


== Primi pas ==
=== Prim pas ===


[[File:Vasco_Solieri.jpg|210px|thumb|left|Vasco Rossi insém a Maurizio Solieri, al sò chitarìsta stòric]]
Al sò prim 45 gir, inciś in dal 1977, 'l è "Jenny/Silvia". 'L aṅ dòp al vèn fóra al sò prim album "...Ma cosa vuoi che sia una canzone..." (praticament vindû sól in [[Emégglia-Rumâgna]]). Al disc 'l è ad stamp cantautoriàl, incora distant da la linnea rock ad Vasco di aṅ sucesìv.


Al sò prim 45 gir, incìś in dal 1977, 'l è '''Jenny/Silvia'''. 'L aṅ dòp a vèṅ fóra al sò prim àlbum '''Ma cosa vuoi che sia una canzone''' (''Ma cuśa vō't ch'la sia na cansòṅ'', praticamènt vindû sōl in [[Emégglia-Rumâgna]]). Al disc 'l è ad stamp ad cantautōr, incóra luntàṅ da la linnea rock ad Vasco di aṅ sucesìṿ.
Al second album al vèn publicâ in dal 1979 e al s ciama "Non siamo mica gli americani" e al cuntèṅ "Albachiara" una dal sò canti più famóśi. Al disc al gh'à più sucès rispèt a quél d' prima, ma gnint 'd eclatant.


Al secónd àlbum al vèṅ publicâ in dal 1979 e al s ciàma '''Non siamo mica gli americani''' (''A n sém minga gl'americàṅ'') e al gh'à dèntar '''Albachiara''', una dal sò canti più famóśi. Al disc al mùcia sù più sucès in di cunfrónt ad quél ad prima, ma gnint ad chè.
La prima aparisiòṅ ad Vasco in televisiòṅ l'è dal 10 ad Śnar dal 1979, quand al partecipa cuma cuncurènt a la trasmisiòṅ "10 Hertz" ad [[Gianni Morandi]]. A la fin dal prugrama, Vasco al canta "La strega (la diva del sabato sera)".


La prima aparisiòṅ ad Vasco in televiśiòṅ l'è dal 10 ad Śnar dal 1979, quand al partécipa cuma cuncurènt a la trasmisiòṅ "10 Hertz" ad [[Gianni Morandi]]. A la fiṅ dal prugràma, Vasco al canta '''La strega (la diva del sabato sera)'''.
Al 31 'd Utóbar dal 1979 al mór sò pàdar cun 'n infàrt méntar 'l éra insima al sò camion.


Al 31 'd Utóbar dal 1979 al mór sò pàdar 'd infàrt méntar 'l éra in sima a 'l sò camion.
'L aṅ dopa al vèn fóra al ters album "Colpa d'Alfredo". Gnanc quést al vénd dimondi anc p'r la censura ch'al subìs da la raddio parchè al sìngul umònim 'l è cunsiderâ vulgar e ufensiv.


'L aṅ dopa a véd la luś al tèrs àlbum '''Colpa d'Alfredo'''. Gnanc quést chè al vénd dimóndi anc p'r la censùra ch'al subìs da la raddio parchè al sìngul umònim 'l è cunsiderâ vulgàr e ufensìṿ.


{{CITAZIONE2|Ho perso un'altra occasione buona stasera, è andata a casa con il negro, la troia! Mi son distratto un attimo... Colpa d'Alfredo che con i suoi discorsi seri e inopportuni mi fa sciupare tutte le occasioni, io prima o poi lo uccido!...|A-j-ò pardû n'atra ucaśiòṅ bòna stasira, l'è andada a cà cun al négar, la rója! A m sòṅ distràt 'n atim... Colpa 'd Alfredo che cun i sò dascórs sèri e inupurtun a m fà butàr via tuti gl'ucaśiòṅ, mè prima o dòpa a 'l mas!...|'''Colpa d'Alfredo''', ''1980''|DIALETTO={{Mud}}|LINGUA={{It}}}}
{{CITAZIONE2|Ho perso un'altra occasione buona stasera, è andata a casa con il negro, la troia! Mi son distratto un attimo... Colpa d'Alfredo che con i suoi discorsi seri e inopportuni mi fa sciupare tutte le occasioni, io prima o poi lo uccido!...|A-j-ò pardû n'atra ucaśiòṅ bòna stasìra, l'è andàda a cà cun al négar, la rója! A m sòṅ distràt 'n àtim... Cólpa 'd Alfredo che cun i sò dascórs sèri e briśa adeguâ al m fà butàr via tut gl'ucaśiòṅ, mè prima o dòp a 'l mas!...|'''Colpa d'Alfredo''', ''1980''|DIALETTO={{Mud}}|LINGUA={{It}}}}


La pupularità ad ''Vasco Rossi'' la taca a crésar dòp ch'al s eśibìs a [[Domenica In]] par cantar '''Sensazioni forti'''. Al giurnalìsta dal setimanàl [[Oggi]], [[Nantas Salvalaggio]] 'l al crìtica duramènt, dgénd ch'l è un drugâ pódag, catìṿ e 'n imbambî.


Vasco a gh rispónd ciamànd-al „cal tipo ch'al scriv in sal giurnàl“ in dla canta '''Vado al massimo'''.
La pupularità ad Vasco Rossi la taca a crésar dopa ch'al s eśibìs a [[Domenica In]] par cantar "Sensazioni forti". Al giurnalista dal setimanàl [[Oggi]], [[Nantas Salvalaggio]] 'l al critica durament, diśend ch'l è un drugâ pódag, cativ e 'n ebetî.


=== Al sucès ===
Vasco a gh rispónd ciamand-al "cal tipo ch'al scriv in sal giurnàl" in dla canta "Vado al massimo".


'L è cun al quart album ch'a taca a rivàr al sucès. '''Siamo solo noi''' al vèn publicâ in dal 1981 e 'l è cunsiderâ òṅ di sò lavōr più bèi. La cansòṅ ch'la dà al tìtul a 'l àlbum 'l è 'n "inn generasiunàl", ch'al và bèṅ anc al dè 'd incō p'r i sò fans.
== Al sucès ==


Ma al lavōr ch'al càmbia radicalmènt la caréra ad Vasco l'è la partecipasiòṅ a 'l [[Festival ad Sanremo]]. Nunustànt al fat ch'al festival dla cansòṅ itagliàna la n faga minga part dal panuràma artìstic dal rocker, ''Vasco Rossi'' e al sò grup i decìdan ad sfrutàr al mumènt faghénd-al partecipàr a cla vedrìna lè.
'L è cun al quart album ch'a taca a rivàr al sucès. "Siamo solo noi" al vèn publicâ in dal 1981 e 'l è cunsiderâ un di sò lavór più bèi. La cansòṅ ch'la dà al tìtul a 'l album 'l è un "inno generasiunàl", atuàl anc al dè 'd incóo p'r i sò fans.


L'è acsè che in dal 1982, Vasco al a [[Sanremo]] a cantàr '''Vado al massimo''': quand al mòla tut purtànd-as adrē al micròfun in dla bisàca dal giachét, al fà un muć ad rumōr parchè al gh casca śò faghénd un stus dal porco [[Diàvul]] parchè 'l è tacâ a 'l amplificadōr cun un fil. Fra i cundutōr e al pùblic in sala a gh vèn al pànic.
Ma l'esperiènsa ch'la cambia radicalmènt la carèra ad Vasco l'è la partecipasiòṅ al [[Festival ad Sanremo]]. Nunustant al festival dla cansòṅ itagliana la n faga minga part dal panurama artìstic dal rocker, Vasco Rossi e al sò entourage i decìdan ad sfrutàr al mumènt faghend-al partecipar a cla vedrina lè.


In Avrìl dal stés an a vèṅ fóra 'l àlbum umònim ch'al restarà in clasìfica par sédas stmani.
L'è acsè che in dal 1982, Vasco al va a Sanremo a cantàr "Vado al massimo": quand al mòla tut purtand-as adrèe al microfono in dla bisaca dla giaca, al fà un sac ad rumor parchè al gh casca śò faghend un stus dal porco [[Diàvul]] parchè 'l è culegâ a 'l amplificadór cun un fil. Fra i cundutór e al pùblic in sala a gh vèn al pànic.


'L aṅ dòp Vasco al s preśénta incora a Sanremo cun '''Vita spericolata''': prima ch'la canta la finìs, Vasco al mòla tut e al via lasànd ch'a sia al ''playback'' a finìr la cansòṅ. La canta la finìs in penùltma puśisiòṅ ma la dvénta 'n clàsic dla mùśica itagliàna.
In Avrìl dal stés aṅ a vèṅ fóra 'l album umònim ch'al restarà in clasifica par sédas stmani.


{{CITAZIONE2|E poi ci troveremo come le star a bere del whisky al Roxy bar, o forse non c'incontreremo mai, ognuno a rincorrere i suoi guai, ognuno col suo viaggio, ognuno diverso e ognuno in fondo perso dentro i fatti suoi!...|E dopa a s catarém cum al star a bévar dal whisky a 'l Roxy bar, o a s pōl dar ch'a n s catarém mai, tut a cùrar adrē a i sò guài, tut cun alviàś, tut difarènt e tut in fónd pardû dèntar i fat suo!...|'''Vita spericolata''', ''1983''|DIALETTO={{Mud}}|LINGUA={{It}}}}
'L aṅ dòp Vasco a s preśénta incora a Sanremo cun "Vita spericolata": prima ch'la canta la finis, Vasco a mòla tut e al va via lasand ch'a sia al playback a terminar la cansòṅ. La canta la finis in penultma puśisiòṅ ma la dventa un clàsic dla muśica itagliana.


=== La dròga e la parśòṅ ===


[[File:VascoRossi.JPG|230px|thumb|right|Al Blasco in sal palc]]
{{CITAZIONE2|E poi ci troveremo come le star a bere del whisky al Roxy bar, o forse non c’incontreremo mai, ognuno a rincorrere i suoi guai, ognuno col suo viaggio, ognuno diverso e ognuno in fondo perso dentro i fatti suoi!...|E dopa a s catarém cuma al star a bévar dal whisky al Roxy bar, o a s pól dar ch'a n s catarém mai, ugnóṅ a cùrar adrèe a i sò guai, ugnóṅ colviaś, ugnóṅ difarent e ugnóṅ in fónd pèrs dèntar i fat suo!...|'''Vita spericolata''', ''1983''|DIALETTO={{Mud}}|LINGUA={{It}}}}


Dòp la publicasiòṅ d'l àlbum '''Bollicine''' (ch'al vins al [[Festivalbar]] dal 1983 e ch'al rèsta in clasìfica par 33 stmani e 8 al prim pòst) e dla racòlta '''Va bene, va bene così''', i carabinér i 'l arèstan parchè i gh càtan 26 gram ad cucaìna in cà. Vasco al in parśòṅ e al gh rèsta par 22 dè (5 da par lò). In dal panuràma muśicàl itagliàṅ sōl [[Fabrizio De André]] e [[Dori Ghezzi]] i gh daṅ 'n apóǵ: Vasco al vèṅ cundanâ a 2 an e 8 méś par detensiòṅ ad sustànsi stupefacénti.
== La dròga e la parśóṅ ==


Da 'd lè a pòc, Vasco al catàr in di negòsi '''Cosa succede in città''' (''Cuśa sucéd in sità'', 1985), cunsiderâ par sèrt aspèt 'l àlbum dla sò secónda vita, cun soquànt braṅ stòric, ma par la crìtica i tèst i èṅ piutòst fiàp.
Dopa la publicasiòṅ d'l album "Bollicine" (ch'a vins al [[Festivalbar]] dal 1983 e ch'a resta in clasifica 33 stmani e 8 al prim pòst) e dla racòlta "Va bene, va bene così", i carabinèr i 'l arèstan parchè i gh càtan 26 gram ad cucaina in cà. Vasco al va in parśóṅ e al gh rèsta par 22 dè (5 'd iśolament). Dal panurama muśical itagliaṅ sól [[Fabrizio De André]] e [[Dori Ghezzi]] i gh dan 'n apoǵ: Vasco al vèn cundanâ a 2 aṅ e 8 méś par detensiòṅ ad sustansi stupefacenti.


=== La cunsacrasiòṅ (1987-1994) ===
Da 'd lè a pòc, Vasco al publica "Cosa succede in città" (1985), cunsiderâ par sert aspèt 'l album dla rinasita, cun suquant braṅ stòric, ma par la critica i tèst i èṅ piutòst fiap.


In dal 1987 al tórna ad preputénsa in sla sèna cun '''C'è chi dice no''' (''A gh'è qualchidòṅ ch'al diś ad nò''): 'l àlbum al rèsta in clasìfica par 38 stmani e al prim pòst par 12 stmani.
== La cunsacrasiòṅ (1987-1994) ==


In dal 1989 al al sò prim àlbum par la [[EMI]], '''Liberi liberi''' (''Lìbar lìbar''): dal sò ''tour'' al rigìstra un disc dal viṿ, "Fronte del palco" (''Frònt dal palc'', 1990).
In dal 1987 al tòrna preputentement in sla sèna cun "C'è chi dice no": 'l album al rèsta in clasifica par 38 stmani e al prim pòst par 12 stmani.


'L an dòp i s fànan cuncèrt a [[Milàn]] e a [[Róma]] (al 10 e al 14 ad Luj) ch'i faṅ un muć ad gint. Na part dal cuncèrt dla tapa lumbàrda la sarvìs par rigistràr '''Vasco live 10.7.90 San Siro''': ''Vasco Rossi'' al dvénta al prim artìsta itagliàṅ a muciàr un nùmar acsè grand ad spetadōr, cavànd-gh-la là in dua sōl al stéli furastéri i gh séran davśinâ.
In dal 1989 al fa al sò prim album par la EMI, "Liberi liberi": dal sò tour al registra al live "Fronte del palco" (1990).


Dvintâ pàdar par la tèrsa vòlta, al cantànt al fà gnir fóra 'n at'r àlbum '''Gli spari sopra''' (''I spar ad sōvar'', 1993) ch'al gh fa vìnsar 10 disc ad plàtin. Anc al sìngul '''Gli spari sopra''' 'l è un sucès e al gh'à dèntar al remix ad '''Delusa''' cun di ciàr riferimènt a 'l ragasóli ad la traśmisiòṅ [[Non è la Rai]]. Par tuta rispósta [[Ambra Angiolini]] la taca a cantàr e balàr cla canta durànt al sò prugràma.
'L aṅ dòp i s fanaṅ du cuncèrt a Milàn e Roma (10 e 14 ad Luj) ch'i registran dal preśensi da record. Una part dal cuncèrt dla tapa lumbarda la servis par registrar "Vasco live 10.7.90 San Siro": Vasco Rossi al dventa al prim artista itagliaṅ a muciar su un acsè grand numar ad spetadór, cavand-la gh là in du sól al stèli stranieri i gh séran davśinâ.


{{CITAZIONE2|Sei tu che quando balli così in televisione chissà com'è orgoglioso di te tuo papà! E sì che il gioco è bello così, solo guardare, però quel Boncompagni lì, secondo me... Ehi tu delusa, attenta che chi troppo abusa, rischia poi di più...|'t tè che quand at bal acsè in televiśiòṅ giusà cum 'l è urguglióś ad tè tò pàdar! E sè ch'al śóg 'l è bèl acsè, sōl guardàr, però cal Boncompagni lè, par mè... Ehi tè scmintìda, òcio che chi abùśa tròp, pò la rìsćia da piò...|'''Delusa''', ''1993''|DIALETTO={{Mud}}|LINGUA={{It}}}}
Dvintâ pàdar par la tersa vòlta, al cantant al fà gnir fóra 'n at'r album "Gli spari sopra" (1993) ch'a gh fa vìnsar 10 disc ad plàtan. Anc al sìngul "Gli spari sopra" 'l è un sucès e al cuntèn al remix ad "Delusa" cun di ciar riferiment al ragasóli ad "Non è la Rai". Par tuta risposta [[Ambra Angiolini]] la taca a cantàr e balàr cla canta chè durant la traśmisiòṅ.


=== Madurasiòṅ artìstica (1995-2000) ===


[[File:Vasco_Rossi.jpg|250px|thumb|left|Vasco Rossi dal viṿ in dal 2007]]
{{CITAZIONE2|Sei tu che quando balli così in televisione chissà com'è orgoglioso di te tuo papà! E sì che il gioco è bello così, solo guardare, però quel Boncompagni lì, secondo me... Ehi tu delusa, attenta che chi troppo abusa, rischia poi di più...|'t sèe tè che quand at bal acsè in televiśiòṅ giusà cum 'l è urguglióś ad tè tò pàdar! E sè ch'al śóg 'l è bèl acsè, sól guardàr, però cal Boncompagni lè, secònd mè... Ehi tè deluśa, atenti che chi abuśa trop, pò la risćia da piò...|'''Delusa''', ''1993''|DIALETTO={{Mud}}|LINGUA={{It}}}}


In dal 1995 al ''rocker'' 'l è incóra a [[San Siro]] p'r un dópi cuncèrt par la cauśa dla [[Jugoslavia]] ch'l'è in guèra: "Rock sotto assedio". Par 'l ucaśiòṅ, Vasco al canta par la prima vòlta, in manéra parféta, la canta ad [[Francesco De Gregori]] '''Generale'''.
== Madurasiòṅ artistica (1995-2000) ==


Dal 1996 'l è 'l àlbum '''Nessun pericolo... per te''' (''Gnanc un perìcul par tè'') ch'al gh'à dèntar i sìngui '''Gli angeli''', dedicâ a 'l amìg ''Maurizio Lolli'' mòrt ad càncar e al cui vìddeo 'l è dirèt par [[Roman Polanski]], e '''Rewind'''.
In dal 1995 al rocker 'l è incora a San Siro p'r un dópi cuncèrt par la cauśa dla Jugoslavia ch'l'è in guèra: "Rock sotto assedio". Par 'l ucaśiòṅ, Vasco al canta par la prima vòlta in manèra ecesiunala la canta ad [[Francesco De Gregori]] "Generale".


In dal 1998 al gnir fóra al disc '''Canzoni per me''' (''Cansòṅ par mè'') e al vins al [[Festivalbar]] cun al braṅ '''Io no'''.
Dal 1996 'l è 'l album "Nessun pericolo... per te" ch'al cuntèn i singui "Gli angeli", dedicâ a 'l amig Maurizio Lolli mòrt ad càncar e al cui viddeo 'l è dirèt da [[Roman Polanski]], e "Rewind".


=== I an dal sucès ad masa (2001-incō) ===
In dal 1998 al publica "Canzoni per me" e al vins al [[Festivalbar]] cun al braṅ "Io no".


Al 2001 'l è 'l an dal disc '''Stupido hotel''' (''Hotel minciòṅ'') e anc dal tèrs [[Festivalbar]] vins par '''Ti prendo e ti porto via'''.
== I aṅ dal sucès ad masa (2001-incóo) ==


In dal 2002 a vèṅ fóra la racòlta dla EMI '''Tracks''' cun dèntar la cover ad '''Generale'''.
Al 2001 'l è 'l aṅ dal disc "Stupido hotel" e anc dal tèrs [[Festivalbar]] par "Ti prendo e ti porto via".


'''Buoni o cattivi''' (''Bòṅ o catìṿ''), rigistrâ a [[Bulòggna]] e a [[Los Angeles]], 'l è 'l àlbum più vindû in [[Itâglia]] in dal 2004.
In dal 2002 a vèn fóra la racòlta dla EMI "Tracks" cun dèntar la cover ad "Generale".


Al 12 ad Maǵ dal 2005 'l IULM ad [[Milàn|Milàṅ]] a gh la làurea "honoris causa" in Siènsi dla cumunicasiòṅ, un „pès ad carta“ che Vasco 'l eśibìs urguglióś e cun dl'emusiòṅ didicànd-al a sò màdar e a i sò studdi universitàri mulâ a sò tèmp.
"Buoni o cattivi", registrâ a [[Bulòggna]] e [[Los Angeles]], 'l è 'l album più vindû in Itaglia in dal 2004.


''Vasco Rossi'' 'l à purtâ avànti cun al sò apóǵ la lista dla "Rośa in dal pugn" ad [[Marco Pannella]] in di elesiòṅ pulìtichi dal 2006 (parmiténd-ag ad druàr la cansòṅ '''Siamo solo noi''' par la reclàm dal partî) e 'l à di bèsi par finansiàr al cartèl dl'Unione.
Al 12 ad Maǵ dal 2005 'l IULM ad Milàṅ a gh cunferìs la laurea "honoris causa" in Siensi dla cumunicasiòṅ, un "Pès ad carta" che Vasco l'eśibìs cun emusiòṅ e fèresa didicand-ul a sò màdar e a i sò studdi universitari interót a sò tèmp.


A gl'elesiòṅ p'r al Presidènt dla Repùblica dal 2006, a la secónda e tèrsa vutasiòṅ, al cantànt 'l à ciapâ un vōt tut i al vòlti.
Vasco Rossi 'l à sustgnû la lista dla "Rośa in dal pugn" ad [[Marco Pannella]] in di elesiòṅ pulitichi dal 2006 (cuncedend ad druàr la cansòṅ "Siamo solo noi" p'r al spòt dal partî) e 'l à dat un finansiament a la cualisiòṅ dl'Unione.


Al 28 ad Mars dal 2008 al pùblica '''Il mondo che vorrei''' (''Al mónd ch'a vrév''), ventunéśum àlbum dal cantànt (quindicéśum in studi). ''Il mondo che vorrei'' 'l è anc al nóm dal prim braṅ tirâ fóra da c'l àlbum .
A gl'elesiòṅ p'r al Presidènt dla Republica dal 2006, a la seconda e tersa vutasiòṅ, al cantant 'l à ciapâ un vót tut i du al vòlti.


Al 29 ad Mars dal 2011 ''Vasco Rossi'' al dà vita al sò sedicéśum àlbum in studi, '''Vivere o niente''' (''Vìvar o gnint''), dódas braṅ fra i quài i gh'èṅ i dū sìngui '''Eh... già''' e '''Manifesto futurista della nuova umanità'''.
Al 28 ad Mars dal 2008 al publica "Il mondo che vorrei", ventuneśum album dal cantaudór (quindiceśum in studi). "Il mondo che vorrei" 'l è anc al nóm dal prim braṅ estrat da c'l album chè.


In d'l Agóst dal 2011, dòp èsar stâ dimés da 'n uśdàr ad [[Bulógna]] par n'uperasiòṅ a 'l custajóli ch'i gh'ìvan purtâ n'infesiòṅ a i palmòṅ, in sal sò sit ad ''Facebook'' al dà adòs a [[Luciano Ligabue]], dgénd ad lò ch'al gh'à «Un bicér ad talènt in un mar ad preśunsiòṅ».<ref>[http://www.corriere.it/spettacoli/soundsandsummers/11_agosto_07/vasco-contro-ligabue-cruccu_adcf0b30-c103-11e0-a989-deff7adce857.shtml Vasco contro Liga: «Un bicchiere di talento in un mare di presunzione»] ''Corriere.it'', 7 'd Agóst dal 2011</ref>


== Discugrafia uficiala ==
== Discugrafìa ==


=== Album in studi ===
=== Àlbum in studi ===
* [[1978]] - ''[[...Ma cosa vuoi che sia una canzone...]]'' ([[Lotus (casa discografica)|Lotus]] LOP 12802)
* <small>1978</small> - Ma cosa vuoi che sia una canzone <small>(Lotus LOP 12802)</small>
* [[1979]] - ''[[Non siamo mica gli americani]]'' (Lotus LOP 12804)
* <small>1979</small> - Non siamo mica gli americani <small>(Lotus LOP 12804)</small>
* [[1980]] - ''[[Colpa d'Alfredo]]'' ([[Targa Italiana]], TAL 1401)
* <small>1980</small> - Colpa d'Alfredo <small>(Targa Italiana, TAL 1401)</small>
* [[1981]] - ''[[Siamo solo noi]]'' (Targa TAL 1404)
* <small>1981</small> - Siamo solo noi <small>(Targa TAL 1404)</small>
* [[1982]] - ''[[Vado al massimo]]'' ([[Carosello (casa discografica)|Carosello]], CLN 25095)
* <small>1982</small> - Vado al massimo <small>(Carosello, CLN 25095)</small>
* [[1983]] - ''[[Bollicine]]'' (Carosello, CLN 25101)
* <small>1983</small> - Bollicine <small>(Carosello, CLN 25101)</small>
* [[1985]] - ''[[Cosa succede in città]]'' (Carosello, CLN 25109)
* <small>1985</small> - Cosa succede in città <small>(Carosello, CLN 25109)</small>
* [[1987]] - ''[[C'è chi dice no]]'' (Carosello, CLN 25121)
* <small>1987</small> - C'è chi dice no <small>(Carosello, CLN 25121)</small>
* [[1989]] - ''[[Liberi liberi]]'' ([[EMI Italiana]])
* <small>1989</small> - Liberi liberi <small>(EMI Italiana)</small>
* [[1993]] - ''[[Gli spari sopra]]'' (EMI Italiana)
* <small>1993</small> - Gli spari sopra <small>(EMI Italiana)</small>
* [[1996]] - ''[[Nessun pericolo... per te]]'' (EMI Italiana)
* <small>1996</small> - Nessun pericolo... per te <small>(EMI Italiana)</small>
* [[1998]] - ''[[Canzoni per me]]'' (EMI Italiana)
* <small>1998</small> - Canzoni per me <small>(EMI Italiana)</small>
* [[2001]] - ''[[Stupido hotel]]'' (EMI Italiana)
* <small>2001</small> - Stupido hotel <small>(EMI Italiana)</small>
* [[2004]] - ''[[Buoni o cattivi]]'' (EMI Italiana)
* <small>2004</small> - Buoni o cattivi <small>(EMI Italiana)</small>
* [[2008]] - ''[[Il mondo che vorrei]]'' (EMI Italiana)
* <small>2008</small> - Il mondo che vorrei <small>(EMI Italiana)</small>
* <small>2011</small> - Vivere o niente <small>(EMI Italiana)</small>


=== Album live uficiai ===
=== Àlbum dal viṿ ===
* [[1984]] - ''[[Va bene, va bene così]]'' (Carosello, CLN 25105) - cun 'n inedit
* <small>1984</small> - Va bene, va bene così <small>(Carosello, CLN 25105) - cun 'n inèdit</small>
* [[1990]] - ''[[Fronte del palco]]'' (EMI Italiana) - cun 'n inedit
* <small>1990</small> - Fronte del palco <small>(EMI Italiana) - cun 'n inèdit</small>
* [[1990]] - ''[[Vasco live 10.7.90 San Siro]]'' (EMI Italiana)
* <small>1990</small> - Vasco live 10.7.90 San Siro <small>(EMI Italiana)</small>
* [[1999]] - ''[[Rewind (album Vasco Rossi)|Rewind]]'' (EMI Italiana)
* <small>1999</small> - Rewind <small>(EMI Italiana)</small>
* [[2005]] - ''[[Buoni o cattivi live anthology 04.05]]'' (EMI Italiana)
* <small>2005</small> - Buoni o cattivi live anthology 04.05 <small>(EMI Italiana)</small>
* [[2009]] - ''[[Tracks 2 - Inediti & rarità]]'' (EMI Italiana) - cun tri inedit
* <small>2009</small> - Tracks 2 - Inediti & rarità <small>(EMI Italiana) - cun tri inèdit</small>
* [[2010]] - ''[[Vasco London Instant Live 04.05.2010]]'' (EMI Italiana)
* <small>2010</small> - Vasco London Instant Live 04.05.2010 <small>(EMI Italiana)</small>


=== Racòlti uficiali ===
=== Racòlti uficiàli ===
* [[1997]] - ''[[Rock (album)|Rock]]'' (BMG Ricordi)
* <small>1997</small> - Rock <small>(BMG Ricordi)</small>
* [[2002]] - ''[[Tracks (Vasco Rossi)|Tracks]]'' (EMI Italiana)
* <small>2002</small> - Tracks <small>(EMI Italiana)</small>


==== Mini cd ====
=== Mini cd ===
* [[2007]] - ''[[Vasco Extended Play]]''
* <small>2007</small> - Vasco Extended Play


=== Racòlti minga uficiali ===
=== Racòlti minga uficiàli ===
* [[2006]] - ''[[The Platinum Collection (Vasco Rossi)|The Platinum Collection]]''
* <small>2006</small> - The Platinum Collection
* [[2007]] - ''[[The Singles Collection (Vasco Rossi)|The Singles Collection]]'' (EMI Italiana)
* <small>2007</small> - The Singles Collection <small>(EMI Italiana)</small>


== Nòti ==
{{References|1}}


== Culegamènt estéraṅ ==
== Culegamènt estéraṅ ==

Versione delle 00:12, 8 Ago 2011

Artéccol in dialètt mudnés

Articul in Miranduleś
«
Respiri piano per non far rumore, ti addormenti di sera, ti risvegli col sole, sei chiara come un'alba, sei fresca come l'aria...»
(IT)(Albachiara, 1979)
«
At respìr piàṅ p'r a n far mia rumór, t'at durmèns ad sira, ta t léṿ cun al sōl, 't sē ciàra cuma n'alba, 't sē frésca cuma l'ària...»
(MUD)


Vasco Rossi 'l è 'n cantànt itagliàṅ dimóndi famóś. Al sò scutmâj 'l è Al Blasco.

Al cantànt mudnéś Vasco Rossi

Biugrafìa

L'infànsia

Vasco Rossi al nas a Zòca in Pruvincia ad Mòdna al 7 ad Favràr dal 1952. Al nóm al gh'è dâ da sò pàdar Giovanni Carlo, ch'ad mistér al fa al camiunìsta, par far 'n umàǵ a un sò cumpàgn ad parśòṅ in Germâgna durànt la secónda guèra mundiàla.

Fin da putèṅ al studdia cant a la scóla dal mìstar Bononcini par vulér ad sò màdar Novella Corsi e al taca a pasiunàr-as a la mùśica. A 13 aṅ al vins 'l Usignolo d'oro (Uśgnól 'd òr), na manifestasiòṅ canòra mudnéśa, nada in cuntràst a 'l Zecchino d'oro, mènt'r a 14 an al s unìs a i Killer, al sò prim grup muśicàl. Dal grup, ch'al cambia nóm in Little Boys, al fà part anc Marco Gherardi, che più dna vòlta al sarà cumpàgn 'd aventùri ad Vasco.

Prim pas

Vasco Rossi insém a Maurizio Solieri, al sò chitarìsta stòric

Al sò prim 45 gir, incìś in dal 1977, 'l è Jenny/Silvia. 'L aṅ dòp a vèṅ fóra al sò prim àlbum Ma cosa vuoi che sia una canzone (Ma cuśa vō't ch'la sia na cansòṅ, praticamènt vindû sōl in Emégglia-Rumâgna). Al disc 'l è ad stamp ad cantautōr, incóra luntàṅ da la linnea rock ad Vasco di aṅ sucesìṿ.

Al secónd àlbum al vèṅ publicâ in dal 1979 e al s ciàma Non siamo mica gli americani (A n sém minga gl'americàṅ) e al gh'à dèntar Albachiara, una dal sò canti più famóśi. Al disc al mùcia sù più sucès in di cunfrónt ad quél ad prima, ma gnint ad chè.

La prima aparisiòṅ ad Vasco in televiśiòṅ l'è dal 10 ad Śnar dal 1979, quand al partécipa cuma cuncurènt a la trasmisiòṅ "10 Hertz" ad Gianni Morandi. A la fiṅ dal prugràma, Vasco al canta La strega (la diva del sabato sera).

Al 31 'd Utóbar dal 1979 al mór sò pàdar 'd infàrt méntar 'l éra in sima a 'l sò camion.

'L aṅ dopa a véd la luś al tèrs àlbum Colpa d'Alfredo. Gnanc quést chè al vénd dimóndi anc p'r la censùra ch'al subìs da la raddio parchè al sìngul umònim 'l è cunsiderâ vulgàr e ufensìṿ.

«
Ho perso un'altra occasione buona stasera, è andata a casa con il negro, la troia! Mi son distratto un attimo... Colpa d'Alfredo che con i suoi discorsi seri e inopportuni mi fa sciupare tutte le occasioni, io prima o poi lo uccido!...»
(IT)(Colpa d'Alfredo, 1980)
«
A-j-ò pardû n'atra ucaśiòṅ bòna stasìra, l'è andàda a cà cun al négar, la rója! A m sòṅ distràt 'n àtim... Cólpa 'd Alfredo che cun i sò dascórs sèri e briśa adeguâ al m fà butàr via tut gl'ucaśiòṅ, mè prima o dòp a 'l mas!...»
(MUD)

La pupularità ad Vasco Rossi la taca a crésar dòp ch'al s eśibìs a Domenica In par cantar Sensazioni forti. Al giurnalìsta dal setimanàl Oggi, Nantas Salvalaggio 'l al crìtica duramènt, dgénd ch'l è un drugâ pódag, catìṿ e 'n imbambî.

Vasco a gh rispónd ciamànd-al „cal tipo ch'al scriv in sal giurnàl“ in dla canta Vado al massimo.

Al sucès

'L è cun al quart album ch'a taca a rivàr al sucès. Siamo solo noi al vèn publicâ in dal 1981 e 'l è cunsiderâ òṅ di sò lavōr più bèi. La cansòṅ ch'la dà al tìtul a 'l àlbum 'l è 'n "inn generasiunàl", ch'al và bèṅ anc al dè 'd incō p'r i sò fans.

Ma al lavōr ch'al càmbia radicalmènt la caréra ad Vasco l'è la partecipasiòṅ a 'l Festival ad Sanremo. Nunustànt al fat ch'al festival dla cansòṅ itagliàna la n faga minga part dal panuràma artìstic dal rocker, Vasco Rossi e al sò grup i decìdan ad sfrutàr al mumènt faghénd-al partecipàr a cla vedrìna lè.

L'è acsè che in dal 1982, Vasco al và a Sanremo a cantàr Vado al massimo: quand pò al mòla tut purtànd-as adrē al micròfun in dla bisàca dal giachét, al fà un muć ad rumōr parchè al gh casca śò faghénd un stus dal porco Diàvul parchè 'l è tacâ a 'l amplificadōr cun un fil. Fra i cundutōr e al pùblic in sala a gh vèn al pànic.

In Avrìl dal stés an a vèṅ fóra 'l àlbum umònim ch'al restarà in clasìfica par sédas stmani.

'L aṅ dòp Vasco al s preśénta incora a Sanremo cun Vita spericolata: prima ch'la canta la finìs, Vasco al mòla tut e al và via lasànd ch'a sia al playback a finìr la cansòṅ. La canta la finìs in penùltma puśisiòṅ ma la dvénta 'n clàsic dla mùśica itagliàna.

«
E poi ci troveremo come le star a bere del whisky al Roxy bar, o forse non c'incontreremo mai, ognuno a rincorrere i suoi guai, ognuno col suo viaggio, ognuno diverso e ognuno in fondo perso dentro i fatti suoi!...»
(IT)(Vita spericolata, 1983)
«
E dopa a s catarém cum al star a bévar dal whisky a 'l Roxy bar, o a s pōl dar ch'a n s catarém mai, tut a cùrar adrē a i sò guài, tut cun al sò viàś, tut difarènt e tut in fónd pardû dèntar i fat suo!...»
(MUD)

La dròga e la parśòṅ

Al Blasco in sal palc

Dòp la publicasiòṅ d'l àlbum Bollicine (ch'al vins al Festivalbar dal 1983 e ch'al rèsta in clasìfica par 33 stmani e 8 al prim pòst) e dla racòlta Va bene, va bene così, i carabinér i 'l arèstan parchè i gh càtan 26 gram ad cucaìna in cà. Vasco al và in parśòṅ e al gh rèsta par 22 dè (5 da par lò). In dal panuràma muśicàl itagliàṅ sōl Fabrizio De André e Dori Ghezzi i gh daṅ 'n apóǵ: Vasco al vèṅ cundanâ a 2 an e 8 méś par detensiòṅ ad sustànsi stupefacénti.

Da 'd lè a pòc, Vasco al fà catàr in di negòsi Cosa succede in città (Cuśa sucéd in sità, 1985), cunsiderâ par sèrt aspèt 'l àlbum dla sò secónda vita, cun soquànt braṅ stòric, ma par la crìtica i tèst i èṅ piutòst fiàp.

La cunsacrasiòṅ (1987-1994)

In dal 1987 al tórna ad preputénsa in sla sèna cun C'è chi dice no (A gh'è qualchidòṅ ch'al diś ad nò): 'l àlbum al rèsta in clasìfica par 38 stmani e al prim pòst par 12 stmani.

In dal 1989 al fà al sò prim àlbum par la EMI, Liberi liberi (Lìbar lìbar): dal sò tour al rigìstra un disc dal viṿ, "Fronte del palco" (Frònt dal palc, 1990).

'L an dòp i s fànan dū cuncèrt a Milàn e a Róma (al 10 e al 14 ad Luj) ch'i faṅ sù un muć ad gint. Na part dal cuncèrt dla tapa lumbàrda la sarvìs par rigistràr Vasco live 10.7.90 San Siro: Vasco Rossi al dvénta al prim artìsta itagliàṅ a muciàr sù un nùmar acsè grand ad spetadōr, cavànd-gh-la là in dua sōl al stéli furastéri i gh séran davśinâ.

Dvintâ pàdar par la tèrsa vòlta, al cantànt al fà gnir fóra 'n at'r àlbum Gli spari sopra (I spar ad sōvar, 1993) ch'al gh fa vìnsar 10 disc ad plàtin. Anc al sìngul Gli spari sopra 'l è un sucès e al gh'à dèntar al remix ad Delusa cun di ciàr riferimènt a 'l ragasóli ad la traśmisiòṅ Non è la Rai. Par tuta rispósta Ambra Angiolini la taca a cantàr e balàr cla canta lè durànt al sò prugràma.

«
Sei tu che quando balli così in televisione chissà com'è orgoglioso di te tuo papà! E sì che il gioco è bello così, solo guardare, però quel Boncompagni lì, secondo me... Ehi tu delusa, attenta che chi troppo abusa, rischia poi di più...»
(IT)(Delusa, 1993)
«
't sē tè che quand at bal acsè in televiśiòṅ giusà cum 'l è urguglióś ad tè tò pàdar! E sè ch'al śóg 'l è bèl acsè, sōl guardàr, però cal Boncompagni lè, par mè... Ehi tè scmintìda, òcio che chi abùśa tròp, pò la rìsćia da piò...»
(MUD)

Madurasiòṅ artìstica (1995-2000)

Vasco Rossi dal viṿ in dal 2007

In dal 1995 al rocker 'l è incóra a San Siro p'r un dópi cuncèrt par la cauśa dla Jugoslavia ch'l'è in guèra: "Rock sotto assedio". Par 'l ucaśiòṅ, Vasco al canta par la prima vòlta, in manéra parféta, la canta ad Francesco De Gregori Generale.

Dal 1996 'l è 'l àlbum Nessun pericolo... per te (Gnanc un perìcul par tè) ch'al gh'à dèntar i sìngui Gli angeli, dedicâ a 'l amìg Maurizio Lolli mòrt ad càncar e al cui vìddeo 'l è dirèt par Roman Polanski, e Rewind.

In dal 1998 al fà gnir fóra al disc Canzoni per me (Cansòṅ par mè) e al vins al Festivalbar cun al braṅ Io no.

I an dal sucès ad masa (2001-incō)

Al 2001 'l è 'l an dal disc Stupido hotel (Hotel minciòṅ) e anc dal tèrs Festivalbar vins par Ti prendo e ti porto via.

In dal 2002 a vèṅ fóra la racòlta dla EMI Tracks cun dèntar la cover ad Generale.

Buoni o cattivi (Bòṅ o catìṿ), rigistrâ a Bulòggna e a Los Angeles, 'l è 'l àlbum più vindû in Itâglia in dal 2004.

Al 12 ad Maǵ dal 2005 'l IULM ad Milàṅ a gh dà la làurea "honoris causa" in Siènsi dla cumunicasiòṅ, un „pès ad carta“ che Vasco 'l eśibìs urguglióś e cun dl'emusiòṅ didicànd-al a sò màdar e a i sò studdi universitàri mulâ lè a sò tèmp.

Vasco Rossi 'l à purtâ avànti cun al sò apóǵ la lista dla "Rośa in dal pugn" ad Marco Pannella in di elesiòṅ pulìtichi dal 2006 (parmiténd-ag ad druàr la cansòṅ Siamo solo noi par la reclàm dal partî) e 'l à dâ di bèsi par finansiàr al cartèl dl'Unione.

A gl'elesiòṅ p'r al Presidènt dla Repùblica dal 2006, a la secónda e tèrsa vutasiòṅ, al cantànt 'l à ciapâ un vōt tut i dū al vòlti.

Al 28 ad Mars dal 2008 al pùblica Il mondo che vorrei (Al mónd ch'a vrév), ventunéśum àlbum dal cantànt (quindicéśum in studi). Il mondo che vorrei 'l è anc al nóm dal prim braṅ tirâ fóra da c'l àlbum lè.

Al 29 ad Mars dal 2011 Vasco Rossi al dà vita al sò sedicéśum àlbum in studi, Vivere o niente (Vìvar o gnint), dódas braṅ fra i quài i gh'èṅ i dū sìngui Eh... già e Manifesto futurista della nuova umanità.

In d'l Agóst dal 2011, dòp èsar stâ dimés da 'n uśdàr ad Bulógna par n'uperasiòṅ a 'l custajóli ch'i gh'ìvan purtâ n'infesiòṅ a i palmòṅ, in sal sò sit ad Facebook al dà adòs a Luciano Ligabue, dgénd ad lò ch'al gh'à «Un bicér ad talènt in un mar ad preśunsiòṅ».[1]

Discugrafìa

Àlbum in studi

  • 1978 - Ma cosa vuoi che sia una canzone (Lotus LOP 12802)
  • 1979 - Non siamo mica gli americani (Lotus LOP 12804)
  • 1980 - Colpa d'Alfredo (Targa Italiana, TAL 1401)
  • 1981 - Siamo solo noi (Targa TAL 1404)
  • 1982 - Vado al massimo (Carosello, CLN 25095)
  • 1983 - Bollicine (Carosello, CLN 25101)
  • 1985 - Cosa succede in città (Carosello, CLN 25109)
  • 1987 - C'è chi dice no (Carosello, CLN 25121)
  • 1989 - Liberi liberi (EMI Italiana)
  • 1993 - Gli spari sopra (EMI Italiana)
  • 1996 - Nessun pericolo... per te (EMI Italiana)
  • 1998 - Canzoni per me (EMI Italiana)
  • 2001 - Stupido hotel (EMI Italiana)
  • 2004 - Buoni o cattivi (EMI Italiana)
  • 2008 - Il mondo che vorrei (EMI Italiana)
  • 2011 - Vivere o niente (EMI Italiana)

Àlbum dal viṿ

  • 1984 - Va bene, va bene così (Carosello, CLN 25105) - cun 'n inèdit
  • 1990 - Fronte del palco (EMI Italiana) - cun 'n inèdit
  • 1990 - Vasco live 10.7.90 San Siro (EMI Italiana)
  • 1999 - Rewind (EMI Italiana)
  • 2005 - Buoni o cattivi live anthology 04.05 (EMI Italiana)
  • 2009 - Tracks 2 - Inediti & rarità (EMI Italiana) - cun tri inèdit
  • 2010 - Vasco London Instant Live 04.05.2010 (EMI Italiana)

Racòlti uficiàli

  • 1997 - Rock (BMG Ricordi)
  • 2002 - Tracks (EMI Italiana)

Mini cd

  • 2007 - Vasco Extended Play

Racòlti minga uficiàli

  • 2006 - The Platinum Collection
  • 2007 - The Singles Collection (EMI Italiana)

Nòti

Culegamènt estéraṅ