Längua emiglièna-rumagnôla

 Arzân

 Bulgnais

C'l artìcul chè 'l è scrit in Arzân

Al divisiòun ed l’emiliân-rumagnōl

L’emiliân-rumagnōl (in italiân emiliano-romagnolo) l’é un gróp ed léngui ed la famàéja ed léngui gallo-italica parlê int l’Êlta Itâlia. L’insèm de sté varietê, cgnusûda cme léngua emiliâna-rumagnōla, l’é arcgnusûda tr’al léngui pió céchi ed l’Europa fîn dal 1981.

La léngua emiliâna-rumagnōla l’é ‘na léngua regionêla cme la dîs la Carta europea delle lingue regionali o minoritarie, ch’ la cunfêrma che per: « … lingue regionali o minoritarie si intendono le lingue […] che non sono dialetti della lingua ufficiale dello stato ». La Carta europea delle lingue regionali o minoritarie l’é stêda cunfermêda al 25 ed zògn dal 1992 e l’é in vigōr dal 1 mêrz 1998. L’Itâlia l’à firmê sté chêrta al 27 ed zògn dal 2000 mó l’an ‘n’à mìa incòra apruvêda.

La léngua emiliâna-rumagnōla l’é stêda arcgnusûda fîn da i tèimp dal Biondelli* cme ‘na léngua gallo-italica, insèm al légor, al lumbêrd e al piemuntèiṣ. Al lèngui gallo-italichi fân pêrt dal léngui gallo-romanzi e dal gròp pió grând dal léngui romanzi ed sîra, secònd la distinsiòun ed von Wartburg*.

La léngua emiliâna-rumagnōla l’é parlêda int l’Emélia-Rumâgna, int la pêrt ed sōvra dal Mêrchi (pruvîncia ed Pêṣer) e in Tuscâna (pruvîncia ed Mâsa-Carēra). L’a ‘s divèd in dō pêrti: l’Emigliàn e al Rumagnōl. A’s pèinsa che la divisiòun tr’al dō sesiòun descréti sōvra la sia sucèsa a l’inési dal Medioēv, quând i Bizantèin gvernêven la Rumâgna e i Longobêrd l’Emélia.

Materiêl pr'andêregh in fònda

(manca)Lésta di léber e documèint impurtântLésta di lébber e documèint impurtantBibliografia ed opere di riferimento:

• B. Biondelli "Saggio sui dialetti Gallo-italici" , 1853.
• Walter von Wartburg, Die Ausgliederung der romanischen Sprachräume, 1950.

Colegamèint d'ed fōra

• (EN) Chêrta Europea dal Léngui Regionêli o dal minorânsi
• (IT) La variazione sociolinguistica: analisi degli usi linguistici a San Prospero (Modena) - Tesi di Laurea di Alice Cavallini
• (IT) "Dialetti Emiliano-romagnoli" ed Fabio Foresti per l’Enciclopedia dell'Italiano edl’Enciclopedia Treccani
• (IT) Un vocabolàri ed dialèt emiliân-rumagnōl in dla reda

C'l artìcul chè 'l è scrit in Bulgnais

La divisiån ed l’emigliàn-rumagnôl

L’emigliàn-rumagnôl (in itagliàn emiliano romagnolo) l’è un gròpp ed dialétt d’la famàjja ed languv gallo-italica bacajè int’l Èlta-Itâglia. L’insamm ed ste varietè, cgnossò cme langua emiglièna-rumagnôla, l’è arcgnossò cstra äl languv piò céni d’l Europa fén dal 1981.

La langua emiglièna-rumagnôla l’è na langua regiunèla cme al dîs la Carta europea delle lingue regionali o minoritarie, ch’la cunferma che par « … lingue regionali o minoritarie si intendono le lingue […] che non sono dialetti della lingua ufficiale dello stato ». La Carta europea delle lingue regionali o minoritarie l’è stè cunfermè al 25 ed zòggn dal 1992 e l’è in vigåur dal prém ed mérz 1998. L’Itâglia à firmè sta chèrta al 27 ed zòggn dal 2000 mo l’an n’à brîsa ancåura ratifichè.

La langua emiglièna-rumagnôla l’è stè arcgnossò fén dî ténp dal Biondelli* cme ‘na langua gallo-italica, insamm al lîgur, al lunbèrd e al piemuntais. Al languv gallo-italichi fèn pèrt dal languv gallo-romanzi e dal gròpp piò grand ed languv romanzi ed sîra, secånd la distinziån ed von Wartburg*.

La langua emiglièna-rumagnôla l’è bacajè int’l Emégglia-Rumâgna, int’la pèrt ed såura dal Mèrch (pruvénzia ed Peser) e in Tuschèna (pruvénzia ed Mâsa-Carâra), in Lunbardî (pruvénzia ed Mantva, sud-est d'la pruvénzia ed Carmånna) e Vènet (Transpadèna Fraraisa). La s divîd in dû troncón: l’emigliàn e al rumagnôl. As pänsa che la divisiån stra äl dåu sezión descrétti såura la sia capitè al cminzéppi dal Mediuêv, quand i Bizantén guvernèven la Rumâgna e i Lungubèrd l’Emégglia.

Références

• Bernardino Biondelli, Saggio sui dialetti gallo-italici, 1853.
• Walter von Wartburg, Die Ausgliederung der romanischen Sprachräume, 1950.