Fèrs

 Miranduléś

C'l artìcul chè 'l è scrit in Miranduléś

Masćèṅ malâ 'd murbìl

Un putèṅ africàṅ c'n al rash dal murbìl adòs

Al Murbìl (da 'l latìn morbus, mâł) l'è 'n mâł dimóndi cuntagióś cauśâ da 'n vìrus c'n un sōl filamènt RNA, al Paramyxovirus dal gènar Morbillivirus.

'L è pusìbil far-'s inśdìr da cal mâł chè, un quèl ch'l à arbasâ dal 75% i caś ad mòrt fra 'l 2000 e 'l 2013.

Descrisiòṅ

Al mórub dal murbìl a 'l inìsi al fà vgnir na févra élta, da spés ad sōvar di 40 °C, tós, miròla lìquida a 'l naś e òć rós ma in dal gir ad dū o tri dè da i prim sìntum i sàltan fóra dal maci biànci dènt'r a la bóca (cgnusùdi cuma maci 'd Köplik) e pò dal maci rósi dapartùt su la pèla ch'i sparìsan da par lōr quànd a s guarìs. In dal 30% a 'l incìrca di caś a gh'è dal cumplicasiòṅ ch'i pōlan purtàr al sugèt a dvintàr sōrd o òrub. In di putèṅ, i più a risć insém a 'l parsòni c'n al diféśi imunitàri arbasàdi, i pōlan cumparìr anc al caghét e di infiamasiòṅ a gl'uréci o a 'l sarvèl.

I èṅ da trénta a sènt su sènt-mila i malâ ch'i gh mōran, cun soquànt caś tut i an anc in Itàglia.

Al mórub al pasa da 'n sugèt a c'l àtar c'n i cōlp ad tós, i starnûd, la salìa o la miròla. Nóṿ parsòni su déś ch'i spartìsan la stésa cambra i armàgnan cuntagiâ, faghénd cònt ch'al vìrus 'l è bòṅ ad pasàr da quàtar dè prima a quàtar dè dòp 'l inìsi dal rash.

Nòti